Wiskundeboeken zijn maar weinig origineel. Zodra een vergelijking op de pagina verschijnt (‘x^2 – 3x – 4 = 0’, bijvoorbeeld) staat er altijd dezelfde saaie vraag. ‘Vind x’. Sommige leerlingen weten daar dan wel weer een origineel antwoord op te geven (zie afbeelding), maar de vraag is altijd hetzelfde liedje. ‘Vind x’. Altijd.
De tweede oerknal: een radicaal nieuw idee over de oorsprong van donkere materie
Sommige fysici opperen dat donkere materie in een eigen oerknal is ontstaan. Dat zou ons beeld van het heelal op zijn kop zetten.
Wat origineler zou de vraag zijn: wie heeft de schrijfwijze van wiskundige vergelijkingen bedacht? Of, wanneer is de allereerste vergelijking opgeschreven?
Een korte google-sessie levert al wat antwoorden op. De oudste bekende vergelijking staat op naam van een wiskundige uit Wales, Robert Recorde genaamd. Recorde introduceerde in de 16e eeuw het gelijkheidsteken (=). Het teken bestaat uit twee parallelle lijnen, die in Recorde’s ontwerp wat langer waren dan onze gebruikelijke ‘=’. Want, zo redeneerde hij, ‘niets is meer gelijk aan elkaar dan twee parallelle lijnen’. In 1557 gebruikte hij het teken om de allereerste vergelijking op te schrijven in The Whetstone of Witte:
Tegenwoordig zouden we deze vergelijking opschrijven als ‘14x + 15 = 71’. Om even terug te komen op de minst originele vraag van het wiskundeboek: het antwoord is ‘4’.
Nu we weten wie verantwoordelijk is voor ‘=’, rest de vraag waar ‘x’ in vergelijkingen vandaan komt. We moeten nu eenmaal iets gebruiken voor het onbekende in een vergelijking, zou je wellicht denken. Voor hetzelfde geld hadden we gekozen voor de letter ‘Q’, een spiraalvormpje, een zonnetje, of gewoonweg een vraagteken. Nou… niet dus. Uit bovenstaande TEDTalk blijkt dat we juist niet zomaar iets gekozen hebben. De ‘x’ als onbekende heeft een verrassende herkomst, die je dankzij deze korte talk kunt ontdekken.