Beschermen vitamine D-tabletten je tegen het coronavirus? Verschillende onderzoeken wijzen erop dat ze goed zijn voor de gezondheid, maar over het effect op COVID-19 bestaat nog onduidelijkheid.
Als je sommige krantenkoppen mag geloven, is er een simpele manier om je tegen het coronavirus te beschermen: elke dag een vitamine D-tablet innemen. Volgens sommigen zijn de voordelen zelfs zo groot dat mensen enorme doses zouden moeten innemen. Maar voor dergelijke claims is onvoldoende wetenschappelijk bewijs.
Adrian Martineau van de Queen Mary-universiteit in Londen en Nita Forouhi van de Universiteit van Cambridge hebben nu een uitvoerige meta-analyse verricht van verschillende onderzoeken naar vitamine D en COVID-19. Wat klopt er wel en wat klopt er niet?
‘Depressie zit niet alleen in het hoofd, maar in het hele lichaam’
Psychiatrisch epidemioloog Brenda Penninx onderzoekt het verband tussen mentale en lichamelijke gezondheid.
Dagelijks supplement
Vitamine D is een in vet oplosbaar stofje dat in de huid wordt aangemaakt onder invloed van zonlicht. Het zit ook in voedsel, bijvoorbeeld in vette vis. Vitamine D staat erom bekend dat het de botten versterkt. Ook speelt het een rol in het immuunsysteem: het helpt onder andere cellen te doden die door een virus zijn besmet.
Sommige eerdere studies wezen er al op dat het innemen van vitamine D-tabletten de weerstand verhoogt tegen luchtweginfecties zoals verkoudheden. In juni concludeerde het Britse Scientific Advisory Committee on Nutrition (SACN) echter dat er onvoldoende bewijs is voor zo’n effect.
Desondanks adviseert het comité, net als vele andere gezondheidsinstanties, om dagelijks een supplement in te nemen om de botten te beschermen. Ook het Nederlandse Voedingscentrum raadt veel mensen aan om extra vitamine D in te nemen.
Mogelijk misleidend
Hoe zit het dan met het coronavirus? Verschillende onderzoekers zeggen dat vitamine D mensen kan beschermen tegen COVID-19-besmetting. Ook kan het volgens hen de ziekte bij besmette personen helpen verzwakken. Bewijs voor die claims begint zich langzaam op te stapelen.
Het merendeel van dat bewijs komt echter in de vorm van observationeel onderzoek. Dit kan misleidend zijn, omdat dergelijk onderzoek niet onomstotelijk vaststelt dat een vitamine D-tekort infecties veroorzaakt. Het toont alleen aan dat er een bepaald verband tussen beide is.
Neem bijvoorbeeld een onderzoek dat eind september de krantenkoppen haalde. Daaruit bleek dat mensen die met COVID-19 in het ziekenhuis waren opgenomen, twee keer zoveel kans liepen aan de ziekte te overlijden als ze een vitamine D-tekort hadden.
Dat tekort hoeft echter niet de oorzaak te zijn van de grotere overlijdenskans. Er kan een derde factor in het spel zijn die zowel het vitamine D-tekort als de verhoogde vatbaarheid voor het virus veroorzaakt. Obesitas bijvoorbeeld, want vitamine D wordt opgeslagen in vetweefsel. Hoe meer vet iemand heeft, hoe meer vitamine D die moet innemen om het gehalte op peil te houden.
Groot effect
Je kunt de voordelen van vitamine D-supplementen het beste beoordelen via klinische trials. Daarbij geef je mensen met COVID-19 de supplementen en kijk je of ze helpen bij hun behandeling. Recent onderzoek in een Spaans ziekenhuis heeft uitgewezen dat COVID-19-patiënten die hoge doses vitamine D kregen, veel minder vaak op de intensive care belandden dan patiënten die deze doses niet kregen.
Het onderzoek omvatte echter maar 76 patiënten. Bovendien waren er toevallig meer mensen met een hoge bloeddruk in de groep die geen vitamine D kreeg, zodat hun prognose sowieso slechter was. Maar ook wanneer je dat verschil meeneemt in de resultaten, is er sprake van een groot effect, stelt José Manuel Quesada Gómez van het Universitair Medisch Centrum Reina Sofia in Córdoba, een van de onderzoekers.
Een andere kanttekening is dat het onderzoek alleen uitwijst dat vitamine D lijkt te helpen bij de behandeling van ziekenhuispatiënten. Het zegt niets over de mogelijke preventieve werking van supplementen. De resultaten zijn al met al veelbelovend, maar groter vervolgonderzoek is nodig, zegt Susan Lanham-New, medewerker van SACN.
Dubbele dosis
Of vitamine D nu wel of niet helpt tegen het coronavirus, over één ding lijken alle deskundigen het eens: de meeste mensen die in een gematigd klimaat leven, bijvoorbeeld in de Lage Landen, kampen ’s winters met een tekort aan vitamine D. Er is dan te weinig zonlicht om de aanmaak van de vitamine in de huid op gang te brengen. Daarom zouden de meeste mensen vanaf oktober elke dag een vitamine D-supplement moeten innemen, al was het maar om de botten te versterken.
Als mensen uit angst voor het coronavirus de aanbevolen dagelijkse dosis willen verdubbelen, kan dat waarschijnlijk geen kwaad, zegt Lanham-New. ‘Het belangrijkste is het voorkomen van een vitamine D-tekort.’
De analyse van de verschillende vitamine D-onderzoeken is gepubliceerd in The Lancet Diabetes & Endocrinology.
