Sommige vulkanen slaken een schelle kreet vlak voordat ze uitbarsten. Aardwetenschappers hebben dat vulkanisch gegil nu voor het eerst opgenomen.
Bron: Chris Waythomas
De onderzoekers ontdekten het schelle geluid bij Mount Redoubt in Alaska. In maart 2009 barstte deze vulkaan uit. De aardwetenschappers bestudeerden onlangs opnieuw de gegevens van die uitbarsting. Ze beluisterden het gerommel van een harmonische tremor: een aanhoudende trilling in de aarde.
Zo’n constante trilling is niet ongewoon bij vulkanen – voordat een vulkaan uitbarst vinden vaak kleine aardbevingen plaats die de tremor tot stand brengen. Maar waar een ‘gewone’ tremor gepaard gaat met een erg laag geluid (zo laag dat mensen het niet kunnen horen), slaakte Mount Redoubt juist een hoge kreet.
Hoe gevaarlijk zijn supervulkanen?
In het verleden stortten zogeheten supervulkanen de aarde meermaals in een desastreuze ‘vulkanische winter’. Gaat dat opnieuw gebeuren?
De frequentie van de tremor nam geleidelijk toe, van een tot dertig hertz, totdat het geluid plots verdween vlak voordat de vulkaan uitbarstte. Volgens aardwetenschapper Alicia Hotovec-Ellis ontstaat het geluid in het hart van de berg, wanneer een hoge druk magma door een smalle schacht heen duwt. Het magma zal aan de binnenkant van de rotsen blijven plakken, totdat de druk weer genoeg is toegenomen om de massa verder te duwen. Dat proces herhaalt zich keer op keer, waardoor kleine bevingen in de aarde ontstaan.
Wanneer de druk groot genoeg is, zullen de bevingen elkaar veel sneller opvolgen dan normaal. Daardoor ontstaat een harmonische tremor met een hoge frequentie – de schreeuw van de vulkaan. Kort voor de uitbarsting verstomt het geluid. Volgens de onderzoekers gebeurt dat wanneer het magma zo snel stopt en weer stroomt, dat zelfs de aardbevingen het niet bij kunnen houden. Het magma lijkt dan geleidelijk door de schacht te vloeien.
Op de onderstaande opnamen kun je de vulkaan horen in actie horen. In het bovenste fragment ‘gilt’ de vulkaan, terwijl de onderste opname het gerommel laat horen. De fragmenten zijn zestig keer versneld:
Het lijkt erop dat deze weken in het teken staan van natuurlawaai. Vorige week rapporteerden we dat wetenschappers het geluid van een smeltende ijsberg hadden opgenomen.