Een eeuwenoud mysterie lijkt opgelost. Europese astronomen dachten in 1670 de geboorte van een nieuwe ster te zien, tot hij twee jaar later plotseling verdween. Nu, 345 jaar later, weten ze wat het werkelijk was.
Eeuwenlang werd aangenomen dat de ster, nu bekend als Nova Vulpeculae 1670, een nova was: een ster waarop een explosie plaatsvindt, meestal door de opname van gas van een andere ster. Wel was duidelijk dat het geen supernova was, een exploderende ster aan zijn levenseinde, omdat de intensiteit van de explosie te laag was. Het zou de oudste gedocumenteerde nova zijn, maar door het verdwijnen van de ster in 1672 ontstond grote verwarring over wat astronomen daadwerkelijk hadden waargenomen.
Zwakke sporen
De verdwijning van de ster heeft bijzonder zwakke sporen achtergelaten, ondanks dat de explosie tijdens zijn ontstaan met het blote oog te zien was. In de jaren tachtig vonden astronomen een nevel op de locatie waar de nova bijna drie eeuwen eerder verdween, maar door gebrekkige meetmethoden kon deze niet nader worden onderzocht. Nu hebben astronomen echter wel beschikking over telescopen en meetmethoden krachtig genoeg om de nevel te verkennen.
‘Er is heel veel mis met de p-waarde’
De p-waarde is tegenintuïtief en wordt vaak onjuist gebruikt, stelt wiskundige Rianne de Heide. We moeten naar een alternatief.
Een team onder leiding van astronoom Tomasz Kamiński gebruikte verschillende telescopen om de samenstelling van de nevel te analyseren. Kamiński: ‘Uit de analyses bleek dat de nevel baadt in een koel gas, rijk aan moleculen en met een ongewone chemische samenstelling die niet past bij een nova. Hoe meer het bestudeerd werd, hoe minder het op een nova leek.’
Botsende sterren
Wel passen de bevindingen binnen een relatief nieuw model van twee botsende sterren. Dit is een zeldzame gebeurtenis waarbij twee sterren eerst samensmelten en daarna exploderen door reacties tussen de kernen. Een grote hoeveelheid materie wordt daarbij de ruimte in geschoten. Dit laat een typerende rode nevel achter in een koele omgeving, overeenkomstig met de nevel van Nova Vulpeculae 1670.
Met de resultaten van het team van Kamiński is een einde te komen aan het 345 jaar oude mysterie. De waarneming uit 1670 is geen nova, maar een stellaire botsing. Overigens staan oude waarnemingen wel vaker ter discussie. Astronomen verzamelen voortdurend nieuwe informatie en definities van fenomenen veranderen van tijd tot tijd. Op de site van het Central Bureau for Astronomical Telegrams staat een lijst van astrologische waarnemingen, waarin te zien is dat veel observaties nog niet gecategoriseerd zijn.
Lees ook: