Rode bloedcellen zijn niet alleen belangrijk voor zuurstoftransport in je lichaam. Met een nieuwe techniek kunnen artsen mogelijk in de toekomst rode bloedcellen gebruiken om gerichter diagnoses te stellen of als langwerkend medicijn. Patiënten hoeven daardoor niet meer dagelijks bepaalde medicijnen, zoals ontstekingsremmers en bloedverdunners, in te nemen.
Wetenschappers, verbonden aan het Whitehead instituut voor biomedisch onderzoek, hebben een techniek ontwikkeld waarmee ze rode bloedcellen om kunnen bouwen tot vervoerders van allerlei waardevolle stoffen, zoals medicijnen en antistoffen. Patiënten hoeven daardoor niet meer dagelijks hun medicijnen in te nemen. De wetenschappers publiceerden hun onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS.
Rode bloedcellen ontstaan uit zogeheten hematopoëtische stamcellen. Onderzoekers brachten een genetische verandering aan in het DNA van die stamcellen, afkomstig uit muizen, waardoor speciale ankereiwitten tot expressie komen aan de buitenkant van de stamcel. Die speciale ankereiwitten worden vervolgens doorgegeven aan de dochter-bloedcellen.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Dubbelzijdig plakband
De ankereiwitten, aan de buitenkant van de bloedcellen, dienen als een soort van dubbelzijdig plakband. Een enzym, genaamd Sortase A, knipt het uiteinde van het ankereiwit af waardoor specifieke eiwitten eraan kunnen koppelen. Die eiwitten kunnen bijvoorbeeld ontstekingsremmend zijn of dienen als bloedverdunner.
Het voordeel van bloedcellen is dat ze lang (zo’n 120 dagen) in het lichaam aanwezig blijven. Daardoor zal je als patiënt niet elke dag je pillen hoeven in te nemen. Je moet daarentegen wel tegen een spuitje kunnen. Om de drie maanden moet je namelijk een kleine dosis van die speciale bloedcellen toegediend krijgen.
Je zou kunnen denken dat het gevaarlijk is om te knoeien met het DNA van stamcellen. De dochtercellen, de aangepaste rode bloedcellen, worden immers daarna in het lichaam gespoten. Die genetische verandering is in dit geval niet gevaarlijk, doordat rode bloedcellen hun celkernen, waarin het DNA opgeborgen zit, afstoten. Daardoor zal er geen ‘vreemd’ DNA in het lichaam te vinden zijn.
Medicijn van de toekomst
Volgens hoofdonderzoeker Harvey Lodish zijn de mogelijkheden van de nieuwe techniek eindeloos. De rode bloedcellen kunnen volgens hem bijvoorbeeld dienen als antistollingsmiddel bij de behandeling van trombose, het immuunsysteem lange tijd activeren tegen bepaalde ziekteverwekkers of een ontstekingsremmende functie uitoefenen.
Omdat de proeven nog beperkt zijn tot muizen zal het nog enkele jaren duren voordat we de eerste aangepaste rode bloedcellen kunnen verwachten als medicijn. Andere onderzoeksgroepen zijn al een eind op weg om kunstmatige rode bloedcellen, gemaakt vanuit stamcellen, te gebruiken bij bloedtransfusies. Wetenschappers verwachten dat de eerste klinische trials beginnen rond 2016.
Lees verder: