We ontwikkelden een heel arsenaal aan middelen in de strijd tegen bacteriën. Door die strijd behoren veel ziekten tot het verleden, maar er borrelen nu ook vervelende neveneffecten op. Microbioloog Martin Blaser doet al dertig jaar onderzoek naar bacteriën en waarschuwt in zijn boek De beestjes in ons voor de gevolgen van onze acties.

Je kunt je ook te veel afsluiten van de microscopische buitenwereld. Bron: Getty Images
Je kunt je ook te veel afsluiten van de microscopische buitenwereld.
Bron: Getty Images

Microben komen op elk plekje op aarde voor. Ze zetelen in de diepste oceanen, het binnenste van de aarde, de lucht en natuurlijk in de mens. Niet mensen of insecten, maar microben zijn de meest succesvolle levensvorm op onze planeet. Met hun enorme aantallen overtreffen ze alle waarneembare levensvormen bij elkaar opgeteld. Niet alleen in aantal, maar ook in gewicht.

De succesvolste tak van die micro-organismen zijn de bacteriën. Ze komen voor in alle vormen en maten en kunnen zich aan bijna elke omgeving aanpassen, ook aan de vijandige leefomgeving van het menselijke lichaam. Dat is maar goed ook: hoewel bacteriën het prima zonder ons redden, zouden wij een enorm probleem hebben als zij met de noorderzon vertrekken. Onze spijsvertering zou helemaal op hol slaan en schadelijke bacteriën kunnen de overhand krijgen.

We kunnen dus maar beter zorgzaam omgaan met onze bacteriële kostgangers. Toch zijn we fanatiek bezig bepaalde bacteriestammen volledig uit te roeien. Bacteriesoorten die ons lichaam al eeuwenlang beschermen tegen schadelijke invloeden, sterven daardoor langzaam uit. In het boek De beestjes in ons waarschuwt Martin Blaser voor de gevolgen van het uitsterven van bacteriesoorten.

Volgens Blaser is overmatig gebruik van antibiotica de oorzaak van de massale bacteriesterfte, wat weer de aangever is voor gezondheidsproblemen bij mensen. We worden steeds dikker, hebben allerlei allergieën, kampen met astma en kinderen krijgen steeds vaker de diagnose autisme. Volgens Blaser zijn al die kwalen het gevolg van het feit dat het bacteriële ecosysteem in en op ons lichaam van slag is. Hoewel dat in eerste instantie onwaarschijnlijk klinkt, weet Blaser met duidelijk wetenschappelijk bewijs verbanden te leggen tussen onze levensstijl, het verdwijnen van sommige bacteriën en de negatieve gevolgen daarvan.

Met een breed scala aan verbazingwekkende feitjes neemt Blaser je mee in zijn redeneringen, en in de wereld van micro-organismen. De eenvoud waarmee hij complexe biologische principes uitlegt en vormgeeft, maken het boek niet alleen een interessante verkondiging van het belang van bacteriën, ook weet de auteur andere takken van de biologie op indrukwekkende wijze in de schijnwerpers te zetten.

Hoewel Blaser in zijn boek waarschuwt voor de gevolgen als bepaalde soorten bacteriën uitsterven, draagt hij ook eenvoudige oplossingen aan. Hij spreekt niet van een doem-
scenario, maar van een moment waarop het tijd is om beslissingen te nemen. Over ons antibioticabeleid bijvoorbeeld – dat zou volgens hem grondig op de schop moeten.

Lees ook: