De tiende editie van het Young Scientist Vakantieboek staat in het teken van de grootste, gekste en grappigste uitvindingen ooit. Dit zijn tien uitvindingen die de wereld hebben veranderd – of misschien nog zullen veranderen.
1. Het gebruik van vuur (prehistorie)
Meer dan een miljoen jaar geleden besloten enkele oermensen voor het eerst om van brandende takjes een kampvuur te maken. Daarna gingen ze vuur voor van alles gebruiken. Het bood licht, warmte en bescherming. Ook kon je er eten mee koken en nieuwe voorwerpen mee maken. Het gebruik van vuur heeft de ontwikkeling van de mens dus flink aangewakkerd.
2. Het schrift (oudheid)
Met de uitvinding van het schrift (rond 3000 voor Christus) ging er een hele nieuwe wereld voor mensen open. Spannende verhalen, wetenschappelijke ontdekkingen, liefdesverklaringen: vanaf dat moment kon alles worden vastgelegd. Maar weet je waar mensen het schrift als eerste voor gebruikten? Om hun handel bij te houden. De eerste schrijfsels waren dus een soort kassabonnen!
‘Laat websites en TikTok-filmpjes niet verloren gaan’
We moeten het internet zorgvuldiger archiveren, stelt mediahistoricus Sus ...
3. Voetbal (middeleeuwen)
Al in de middeleeuwen speelden mensen voetbal! Of, nou ja, iets wat erop leek, maar dan veel groter en rommeliger. De doelen stonden soms kilometers uit elkaar, in verschillende dorpen. Honderden of zelfs duizenden mensen schopten en sloegen een varkensblaas naar het vijandelijke doel. Zolang je je tegenstanders niet vermoordde, was alles toegestaan. Zou Nederland of België met deze regels wel wereldkampioen worden?
4. Diepte tekenen (renaissance)
Niet alleen wetenschappers, maar ook tekenaars kunnen dingen uitvinden. Ongeveer 500 jaar geleden bedachten ze het lineair perspectief. Door op een slimme manier lijnen te trekken, kun je diepte laten zien in een tekening. Vanaf toen zagen geschilderde landschappen er een stuk echter en levendiger uit.
5. Stoommachine (18e eeuw)
In 1712 bouwde de Engelsman Thomas Newcomen een apparaat dat met stoom een blok heen en weer liet bewegen. Wat je daaraan hebt? Nou, heel veel: met deze stoommachine kon je bijvoorbeeld water wegpompen of wielen laten bewegen. Dat leidde tot allerlei nieuwe machines en voertuigen, waaronder de stoomtrein. De stoommachine bracht de wereld dus in een stroomversnelling.
6. Zacht wc-papier (19e eeuw)
Steentjes, oude kranten, een spons op een stok… eeuwenlang gebruikten mensen van alles om hun billen mee af te vegen. Heel hygiënisch was het allemaal niet. In 1857 kwam de Amerikaan Joseph Gayetty als eerste met zacht toiletpapier. Toen dit papier in 1880 ook nog eens op een handige rol kwam, veroverde het de wereld.
7. Penicilline (begin 20e eeuw)
In 1928 kwam de Schotse microbioloog Alexander Fleming terug van vakantie. Stomverbaasd bekeek hij een van zijn schaaltjes met bacteriën. Alle bacteriën waren weg! In plaats daarvan groeide er een bijzondere schimmel. Deze schimmel had een stofje aangemaakt dat alle bacteriën had gedood. Dit stofje kennen we nu als penicilline. Het was het eerste medicijn ooit tegen bacteriën.
8. Rubiks kubus (eind 20e eeuw)
Oké, de Rubiks kubus heeft misschien niet echt de wereld veranderd, maar hij heeft hem zeker wel wat leuker gemaakt. Deze speelgoedkubus werd in 1974 bedacht door de Hongaar Ernö Rubik. Een Rubiks kubus kan op 43 triljoen verschillende manieren in elkaar zitten. Dat maakt hem erg lastig op te lossen. Toch zijn er mensen die dit heel snel kunnen: het wereldrecord staat op 3,08 seconden! De Chinees Yiheng Wang was nog maar elf jaar oud toen hij dit record vestigde.
9. CRISPR (begin 21e eeuw)
Sommige mensen zijn vanaf hun geboorte ziek doordat er een foutje in hun DNA zit. Heel lang was hier niks aan te doen, omdat we DNA niet konden veranderen. Maar dankzij de CRISPR-techniek kan dat nu wel! Deze techniek werkt als een schaartje waarmee je een verkeerd stukje DNA wegknipt. Daarna zet je een goed stukje DNA op de lege plek. Knippen en plakken dus – maar dan op minuscuul niveau.
10. Kweekvlees (toekomst)
Veel mensen vinden vlees erg lekker. Ook zitten er vaak een hoop gezonde stoffen in. Het is alleen nogal vervelend en slecht voor het klimaat dat we er de hele tijd dieren voor moeten fokken en slachten. Daarom werken wetenschappers nu aan manieren om vlees in het laboratorium te kweken, zonder dieren dood te maken. In sommige landen zijn er al restaurants waar je kweekvlees kunt eten. Misschien ligt het over een tijdje wel overal in de supermarkt!
