In 2024 heeft de wereldwijde hoeveelheid neerslag het vorige record uit 1998 verbroken. Dat komt doordat de stijgende temperaturen leidden tot een hogere luchtvochtigheid in de atmosfeer.

Het afgelopen jaar viel er op aarde ongeveer 2,9 millimeter regen per dag. Dat klinkt misschien als weinig, maar het is waarschijnlijk een nieuw neerslagrecord.

De gemiddelde hoeveelheid neerslag wereldwijd was vorig jaar zo’n 3 procent hoger dan het gemiddelde sinds 1983, toen we dit cijfer voor het eerst maten. De hoeveelheid overtreft nipt het vorige record uit 1998. Het cijfer van 2,9 millimeter is gebaseerd op voorlopige meetgegevens van een groot onderzoeksproject, het Global Precipitation Climatology Project. Het kan nog iets worden bijgesteld wanneer de definitieve meetgegevens binnenstromen. Maar als dit getal klopt, was 2024 niet alleen het warmste jaar ooit, maar ook het regenachtigste.

Stevenen we af op een ‘zandcrisis’?
LEES OOK

Stevenen we af op een ‘zandcrisis’?

Er dreigt wereldwijd een tekort aan zand, waarschuwen wetenschappers. Hoe zit dat? En gaan we daar in Nederland iets van merken?

Dat is geen toeval, zegt aardwetenschapper Bob Adler van de Universiteit van Maryland in de VS. Hogere temperaturen zorgen er namelijk voor dat de atmosfeer meer vocht kan vasthouden en dat er meer water verdampt uit de oceaan en van het land.

Meer dan El Niño alleen

Maar temperatuur en neerslag lopen niet precies met elkaar in de pas. ‘In tegenstelling tot de wereldwijde temperatuur, die gestaag stijgt, is de wereldwijde neerslag de afgelopen jaren gemiddeld zo goed als gelijk gebleven, met vrij grote schommelingen van jaar tot jaar’, zegt Adler.

Over het algemeen gaan de natste jaren – zoals 1998 en 2016 – gebukt onder een sterke El Niño in de Stille Oceaan. Dit fenomeen drijft de temperaturen verder op, nog voorbij de toch al verwachte temperatuurstijgingen door broeikasgassen.

In 2023 ontwikkelde zich een sterke El Niño, maar deze zwakte weer af in de eerste helft van 2024. Juist daarom is het hoge neerslagniveau in 2024 bijzonder interessant, zegt Adler. ‘Er zijn andere dingen die de neerslag hebben versterkt.’

Een mogelijke oorzaak is de recordhoge oceaantemperatuur in 2024, die leidde tot veel verdamping. Adler wijst op verschillende ‘hotspots’: plekken waar hoge zeetemperaturen in 2024 gepaard gingen met bovengemiddeld veel neerslag, zoals het Caribisch gebied en de Indische Oceaan.

‘Je verwacht een algemene toename in de [watercyclus] als de planeet opwarmt’, stelt klimaatwetenschapper David Pierce van het Scripps-instituut voor oceanografie in de Verenigde Staten, die niet betrokken was bij dit onderzoek. ‘Dus wat er in 2024 is gebeurd, komt waarschijnlijk overeen met veranderingen in de toekomst.’

Een lijngrafiek toont hoe de jaarlijkse gemiddelde neerslag wereldwijd verschilde van het gemiddelde tussen 1983 en 2024.
Bovenstaande grafiek toont hoe de gemiddelde hoeveelheid neerslag wereldwijd per jaar verschilt van het gemiddelde tussen 1983 en 2024. Beeld: Robert Adler & Guojun Gu/Universiteit van Maryland.

Extreem nat en extreem droog

Hoewel de neerslag wereldwijd een nieuw hoogtepunt bereikte, was deze niet gelijkmatig verdeeld. In een groot deel van Zuid-Amerika en delen van het westen van Noord-Amerika was het juist droger dan normaal. In gebieden als Zuidoost-Azië en Centraal-Afrika kreeg men juist nattere voeten dan gewoonlijk. Dit wijst op een algemene trend van klimaatverandering, waarbij natte gebieden natter worden en droge gebieden droger, zegt Adler. ‘Als het zo doorzet, heeft 2024 de langetermijntrend versterkt.’

Hogere temperaturen gaan ook gepaard met extreme regenval en overstromingen, zelfs als andere plekken in de wereld onder droogte gebukt gaan. Daarnaast komen schommelingen tussen natte en droge extremen – bekend als klimaatwhiplash – ook steeds vaker voor.

Klimaatwhiplash leidt tot kettingreacties in ecosystemen en heeft daarmee ook gevolgen voor mensen. De huidige bosbranden in en rond Los Angeles zijn bijvoorbeeld aangewakkerd door een nat 2023 waarin de vegetatie floreerde, gevolgd door een warm en droog 2024 dat de boel deed ontbranden.