Wetenschappers hebben schuursporen op de zeebodem gevonden die ongeveer 18.000 jaar geleden door reusachtige ijsbergen zijn gemaakt. Die groeven kunnen aanwijzingen geven over het lot van het ijs van Antarctica.
Toen de ijskappen die een groot deel van Noord-Europa bedekten zich zo’n 18.000 tot 20.000 jaar geleden snel terugtrokken, dreven er grote ijsbergen langs de kust van Groot-Brittannië.
Poolonderzoeker James Kirkham van de British Antarctic Survey en zijn collega’s hebben de bewaard gebleven schuursporen gevonden die deze ijsreuzen maakten toen hun onderkant door de sedimenten op de zeebodem ploegde. Hun resultaten verschenen in het vakblad Nature Communications.
Oudere spier kampt met haperende energievoorziening
Wat gebeurt er met je spieren als je ouder wordt? De achteruitgang een spier blijkt het gevolg te zijn van een haperende energievoorziening.
De lange, kamachtige patronen liggen begraven onder modder in de Noordzee. Maar ze zijn nog steeds zichtbaar in de seismische onderzoeksgegevens die zijn verzameld om naar olie en gas te zoeken.
IJsbergen ter grootte van stad
‘Op basis van de omvang van de schuren en wat bekend is over het zeeniveau in die tijd, kunnen we schatten dat deze ijsbergen waarschijnlijk vijf tot enkele tientallen kilometers breed waren. En ze waren misschien een paar honderd meter dik. Het waren ijsbergen ter grootte van een middelgrote Britse stad’, zegt Kirkham.
Op Antarctica zijn de blokvormige ijsbergen een spectaculair gezicht. Sommige, zoals de recente kolossen met de weinig creatieve namen A23a en A68a, komen qua oppervlakte zelfs in de buurt van kleine Amerikaanse staten. Ze kalven af van ijsplaten – de brede, drijvende uitsteeksels van gletsjers die van het land in de oceaan stromen.
De ontdekking dat er ooit ijsbergen in de Noordzee voorkwamen, is daarom een duidelijke aanwijzing dat de aan zee grenzende randen van de vroegere Britse en Ierse ijskap ook ijsplaten hadden. En het betekent dat er een aantal lessen kunnen worden geleerd voor toekomstige afname van Antarctica, zegt Kirkham.
Dood door duizend sneden
Op de bodem van de Noordzee lopen over de rechte lijnen, die getrokken zijn door grote ijsbergen, kronkelende troggen, gemaakt door de smalle kielen van veel kleinere ijsblokken. Met andere woorden: er was sprake van een zogeheten ‘regimeverandering’ waarbij grote ijsbergen worden vervangen door ontelbare kleine ijsbergen. Dat kwam waarschijnlijk doordat de ijsplaten versplinteren als reactie op de stijgende temperaturen, aldus Kirkham.
Radiokoolstofdatering van de sedimenten laat zien dat deze verschuiving van 20.000 tot 18.000 jaar geleden plaatsvond. De observatie werpt twijfel op het idee dat het afkalven van mega-ijsbergen, zoals A23a en A68a, de voorbode zou kunnen zijn van een grootschalige instorting van de Antarctische ijsplaten.
Gletsjeronderzoeker Emma MacKie van de Universiteit van Florida heeft vanaf midden jaren zeventig de ijsberggrootte gevolgd met satellietmetingen. ‘James’ onderzoek onderstreept het mijne, namelijk dat grote ijsafkalvingen niet noodzakelijkerwijs een teken van instabiliteit of reden voor alarm zijn’, zegt MacKie. ‘Het is eerder zo dat ijskappen desintegreren door een dood door duizend sneden. We moeten ons juist zorgen gaan maken als we de grote afkalvingen niet meer zien.’
