Het is mogelijk makkelijker om waardevolle metalen te winnen op de maan dan op planetoïden, maar mijnbouw op deze locatie kan nieuwe juridische problemen opleveren.
Kraters op de maan bevatten mogelijk meer dan een biljoen euro aan platina en andere waardevolle metalen. Deze mineralen zijn op de maan terecht gekomen door crashende planetoïden. Sterrenkundigen publiceerden hierover in het wetenschappelijke tijdschrift Planetary and Space Science. Dit maakt mijnbouw op de maan economisch gezien misschien wel aantrekkelijker dan het stuk voor stuk afreizen naar planetoïden om daar metalen te winnen. Maar het blijft onduidelijk of mijnbouw op de maan wel legaal is.
Winstoogmerk
Onafhankelijk sterrenkundige Jayanth Chennamangalam uit Vancouver in Canada en zijn collega’s hebben onderzocht of er op het maanoppervlak genoeg zogeheten platinagroepmetalen zijn voor commerciële doeleinden. Hieronder vallen de metalen platina, palladium, rodium, ruthenium, iridium en osmium, die door planetoïden zijn afgezet op het maanoppervlak.
Het Grote Kosmische Inslag-spel: kun jij een ramp voorkomen?
Wat moet de mensheid doen wanneer een planetoïde op de aarde afstevent? ...
‘We doen tegenwoordig eigenlijk alleen aan sterrenkunde om onze nieuwsgierigheid te bevredigen’, zegt Chennamangalam. ‘Het heeft weinig praktische toepassingen en wordt grotendeels betaald met belastinggeld. Dit betekent dat de financiering van onderzoek afhankelijk is van overheidsbeleid. Als we geld kunnen verdienen aan grondstoffen in de ruimte – of het nou op de maan of op planetoïden is – zullen particuliere bedrijven gaan investeren in de verkenning van het zonnestelsel.’
Ruimterotsen plunderen
Het onderzoeksteam maakte een model om te achterhalen welk deel van de maankraters waarschijnlijk door metaalachtige planetoïden gecreëerd is, hoeveel van deze planetoïden een ruime concentratie platinagroepmetalen bevatten en hoeveel hiervan op de maan crashten met een snelheid laag genoeg om significante overblijfselen achter te laten. Zo ontdekten ze dat van de ongeveer 1,3 miljoen kraters op de maan met een diameter van meer dan een kilometer bijna 6500 gemaakt zijn door planetoïden die genoeg platina voor commercieel gebruik bevatten.
Dit betekent dat op de maan mogelijk ‘veel meer kraters met ertsdragende planetoïderestanten zijn, dan dat er bereikbare ertsdragende planetoïden zijn’, zegt Chennamangalam. Hij schat dat er grofweg wel een biljoen euro aan platina en andere metalen op de maan beschikbaar is voor mijnbouw in de maankraters.
Mijnbouw op de maan zou makkelijker zijn dan op planetoïden, zegt hij, omdat de afstand tot de meeste planetoïden veel groter is dan die tot de maan. Daarnaast zou de zeer kleine zwaartekracht op planetoïden technische moeilijkheden opleveren voor potentiële missies. De zwaartekracht op de maan is daarentegen een stuk groter, ook al is die alsnog slechts een zesde van de zwaartekracht op aarde.
Ruimterecht
Hoewel mijnbouw op de maan qua techniek waarschijnlijk makkelijker is dan op planetoïden, komen er juridisch gezien mogelijk juist meer problemen bij kijken. Het Ruimteverdrag uit 1967 is vandaag de dag nog steeds de hoeksteen van het internationale ruimterecht. In dit verdrag staan de regels voor alle buitenaardse activiteiten, waaronder mijnbouw voor ruimtegrondstoffen. Het stelt dat ‘de kosmische ruimte, met inbegrip van de maan en andere hemellichamen, niet vatbaar is voor toe-eigening door Staten door middel van soevereiniteitsaanspraken, gebruik of bezetting, of op enige andere wijze.’ Maar het is omstreden of planetoïden ‘hemellichamen’ zijn en of particuliere mijnbouw onder ‘toe-eigening door Staten’ valt.
‘Hoewel het verdrag duidelijk van toepassing is op mijnbouw op de maan, laat het belangrijke vragen onbeantwoord’, zegt ruimterechtdeskundige Rebecca Connolly van de Universiteit van Sidney in Australië. ‘Er ontbreekt bijvoorbeeld duidelijkheid over de regels die bepalen wiens eigendom gewonnen grondstoffen zijn en het bestuur dat daarover gaat. Ook is er onduidelijkheid over commerciële licentierechten, eerlijke verdeling van de opbrengsten, milieubeschermingsnormen om schade aan de omgeving te voorkomen en regelgeving voor langdurige bezetting en permanente infrastructuur op de maan.’
Planetoïdemijnbouw wordt weleens vergeleken met internationale visserij, dat toegestaan is ondanks dat internationale wateren van niemand eigendom zijn. Maar het is moeilijk om een vergelijkbare argumentatie toe te passen op mijnbouw op de maan.
Revolutie in de regelgeving
De Verenigde Staten hebben recent geprobeerd duidelijkheid te creëren met een overeenkomst zonder juridische verplichtingen, de zogeheten Artemis-akkoorden. Deze leggen een verzameling van uitgangspunten vast voor het gebruik van de ruimte, en specifiek de maan, die commerciële uitbating mogelijk zouden maken. De overeenkomst is ondertekend door 55 landen, maar niet door ruimtegrootmachten China en Rusland, waardoor er nog een hoop onduidelijkheid is.
‘Nu particuliere mijnbouw en verkenningsactiviteiten in de ruimte dichterbij komen, is het cruciaal dat we gaten in het Ruimteverdrag gaan dichten. Zo kunnen we verzekeren dat er voor grondstofwinning in de ruimte duidelijke en eerlijke regels zijn, die voortkomen uit een samenwerking van meerdere landen’, zegt Connolly.
