Den Haag (NL) – Ewine van Dishoeck, hoogleraar astronomie in Leiden, ontvangt komend voorjaar de NWO/SPINOZA-premie 2000. Aan deze ‘Nederlandse Nobelprijs’ is een bedrag van drie miljoen gulden verbonden.


Ewine van Dishoeck is sinds begin jaren tachtig wetenschappelijk actief in een nog jong vakgebied, de moleculaire astrofysica. De kraamkamers van de sterren vormen haar aandachtsgebied. Dat zijn de enorme gaswolken in de ruimte waar nieuwe moleculen ontstaan. Ze onderzoekt de geboorte en sterfte van sterren en gebruikt daarbij kennis uit de astrofysica én de chemie. Uit deze unieke combinatie van vakgebieden verwierf zij nieuwe inzichten in de levenscyclus van sterren.Van Dishoeck publiceerde ruim 125 vakartikelen. In 1992 schreef ze in Natuurwetenschap & Techniek over haar onderzoek naar de chemie tussen de sterren.

Eerder ontving Van Dishoeck een NWO/PIONIER-subsidie, de Gouden KNCV-medaille en de prestigieuze Marie Goeppert-Mayer Award van de American Physical Society. Van Dishoeck werkte op vooraanstaande laboratoria in de wereld zoals Harvard en Caltech. “Ze maakt deel uit van een sterk internationaal netwerk. Ze stimuleert jonge onderzoekers”, zo meldt NWO, “en weet hooggekwalificeerde postdocs aan te trekken. Rond haar persoon is duidelijk sprake van schoolvorming met een eigen stimulerende en enthousiaste sfeer.”

Van Dishoeck zet zich actief in voor een nieuwe telescoop in Chili voor waarnemingen bij millimetergolflengten. Ze wil de Spinozapremie onder meer gebruiken voor extra medewerkers voor dit ALMA-project). Juist millimetergolflengten leveren astronomen belangrijke informatie over chemische verbindingen die in de ruimte voorkomen. Ze was een van de eersten die de grote mogelijkheden van de 'millimeterastronomie' onderkenden.

NWO verwacht dat Van Dishoeck in de komende jaren het moleculair-astrofysisch onderzoek verder zal uitbouwen en daarmee de wereldrol van het Raymond and Beverley Sackler Laboratory for Astrophysics te Leiden op dit gebied te verstevigen.

Erick Vermeulen