Praten over menstruatie is anno 2022 nog steeds een taboe. Toch heeft de helft van de wereldbevolking er een half leven mee te maken. Biografie van de baarmoeder zet wijdverbreide misvattingen recht. New Scientist sprak met gynaecoloog Marlies Bongers, die het boek samen met schrijver Corien van Zweden maakte.
De ondertitel luidt ‘het ingenieuze orgaan dat vaak niet begrepen wordt’. Hoezo, niet begrepen?
‘Voor een orgaan dat zo belangrijk is voor de identiteit van vrouwen, weten we er weinig vanaf. Waarom heeft de een meer buikpijn dan de ander tijdens de menstruatie? Is onregelmatige menstruatie erg? Mensen denken bijvoorbeeld ook dat bloed zich in je lichaam opstapelt als je door anticonceptie niet menstrueert – dat is niet zo.’
Wat vindt u zelf het leukste weetje in uw boek?
‘In de Middeleeuwen zagen ze de baarmoeder als een huis met zeven kamertjes, waarin elk plek was voor een kind. Mijn medeauteur Corien stelde heel onbevangen vragen over het onderwerp, waardoor ook ik op onderzoek moest. Ze zette mij op het spoor van de geschiedenis. Daar is bijgeloof over menstruatie een rode draad. In de oudheid werd je als vrouw nog verbannen naar een koud tuinhokje tijdens je menstruatieperiode. Ze dachten dat je dan onrein was en de oogst kon vernietigen.’
De baarmoeder stuurt niet alleen die lastige menstruatie aan, maar ook de overgang. Valt daar nou niks aan te doen?
‘Tijdens de overgang laten hormonen het afweten, terwijl vrouwen midden in het leven staan. Het is lastig als je maar drie uur slaap krijgt doordat je wakker ligt van de opvliegers. Je kunt wel iets doen. Als je niet meer menstrueert, daalt de hoeveelheid oestrogeen. Daardoor krijg je broze botten. We weten dat vitamine D en calcium helpen bij botaanmaak. Dus nemen veel oudere vrouwen supplementen hiervan in om hun botten in deze periode bij te staan. Door dit soort kennis zijn we als vrouwen in de overgang langer gezond.’
Vinden uw patiënten het lastig om met menstruatieproblemen naar de dokter te stappen?
‘Soms komen vrouwen bij mij met problemen waarvan ik denk: o jee, waarom kom je daar nu pas mee? Ze horen van de huisarts dat menstruatiepijn erbij hoort. Maar extreem lijden, dat is abnormaal! Vrouwen: praat onderling. Kijk kritisch naar je cyclus. Als iets afwijkt, trek dan aan de bel. Ook moeten vrouwen liever zijn voor zichzelf. Markeer moeilijke cyclusdagen in je agenda en plan dan geen belangrijke vergaderingen.’
Wat wilt u met dit boek bereiken?
‘Je treft bijna nooit een wc zonder wc-papier. Maar maandverband of tampons zie je zelden. Menstruatieproblematiek is nog geen bespreekbaar onderwerp. Dat geldt voor vrouwen onderling, maar ook zeker op de werkvloer. Ik wil dat werkgevers verantwoordelijkheid nemen om menstruatie bespreekbaar te maken. Een patiënt vertelde laatst dat ze zich tijdens zware menstruaties voelde alsof ze een geheim met zich meedroeg op de werkvloer. Dat is onthutsend.
Zelfs in de medische wereld is bloedverlies geen hip onderwerp. Het is veel lastiger om hier onderzoeksubsidies voor te krijgen dan voor kanker of vroeggeboorten. Bij de aandoening endometriose zit er baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder, wat zorgt voor extreem veel pijn. De Franse president Macron maakte laatst 20 miljoen euro beschikbaar voor endometrioseonderzoek, met de mooie uitspraak: ‘Endometriose is niet een vrouwenziekte, het is een ziekte van de samenleving.’ Als Frankrijk dit kan, waarom kan Nederland dit dan niet?’
