De Nederlandse astronomie kende aan het eind van de negentiende eeuw een periode van grote bloei. Een van de grondleggers van die bloei was Jacobus Kapteyn. De inrichting van de hemel vertelt het verhaal van een wonderkind dat opgroeide in een streng christelijk milieu en als eerste een model maakte voor de sterverdeling in het heelal.

Als je denkt aan beroemde Nederlandse astronomen, beland je al gauw aan het begin van de 20e eeuw, met Jan Hendrik Oort, Anton Pannekoek en Willem de Sitter. Deze ‘gouden generatie’ had echter waarschijnlijk een stuk minder bereikt wanneer hun voorganger Jacobus Kapteyn (1851-1922) niet de weg voor ze had geplaveid.

9789462980426
De inrichting van de hemel. Een biografie van astronoom Jacobus C. Kapteyn Pieter C. van der Kruit €19,95 Bestel in onze webshop!

Auteur Pieter C. van der Kruit, die zelf onder Oort promoveerde, schreef eerder al een Engelstalige biografie van Kapteyn. Met De inrichting van de hemel hoopt hij het leven en werk van de astronoom bij een breder publiek onder de aandacht te brengen.

Lezers die zich veel bezighouden met sterrenkunde zullen vooral smullen van de hoofdstukken waarin het werk van Kapteyn wordt beschreven. De astronoom zette Nederland en de Rijksuniversiteit Groningen op de kaart door een model te maken van de dynamische verdeling van sterren in het heelal.

Grondig

Het ‘Kapteyn heelal’ was weliswaar nog lang niet accuraat, maar de manier waarop het tot stand kwam, was baanbrekend. Kapteyn, van huis uit wiskundige, paste namelijk als eerste veel statistiek toe in zijn sterrenkundige berekeningen. Voor de echte diehards zijn enkele van deze berekeningen in een appendix toegevoegd.

Kapteyn_c_SE1
Impressie van Kapteyn c, een in 2014 ontdekte planeet rond de ster die naar Kapteyn is vernoemd. Beeld: Wikimedia Commons / Oatenslly.

Wie meer geïnteresseerd is in de levensloop van Kapteyn, zal vooral de eerste hoofdstukken met belangstelling lezen. Daarin beschrijft Van der Kruit hoe wonderkind ‘Ko’ – een bijnaam die hij zelf verfoeide – zich geleidelijk losmaakte van het streng christelijke milieu in zijn geboorteplaats Barneveld.

Het boek biedt precies wat je van een biografie van een vooroorlogse sterrenkundige verwacht. Van der Kruit beschrijft de levensloop van Kapteyn grondig, met een traditionele chronologische opbouw, veel zwart-witfoto’s en hier en daar een briefcitaat voor een persoonlijk tintje. Voor liefhebbers van de geschiedenis van de Nederlandse astronomie is De inrichting van de hemel dan ook verplichte kost.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.

Lees verder: