Hoe herstelt het brein na een beroerte? En hoe past het zich aan als we dingen bijleren? Neurowetenschapper Emilie Cardon laat zien hoe veranderlijk onze hersenen precies zijn in haar boek Het buigzame brein.
Waar gaat Het buigzame brein over?
‘Het boek gaat over de veranderlijkheid, of de plasticiteit, van ons brein. Ons brein is flexibel, wat ons in staat stelt om dingen bij te leren, maar ook om bijvoorbeeld te herstellen na een beroerte. In de eerste plaats is de kneedbaarheid van het brein dus een goede zaak. Maar aan diezelfde flexibiliteit zit ook een keerzijde. Zo kan ons brein overdreven reageren op veranderingen, wat bijvoorbeeld kan leiden tot oorsuizingen, ook wel tinnitus, of chronische pijn.’
Wat was de inspiratie voor uw boek?
‘Naast neurowetenschapper ben ik ook muzikant. De rol die het brein speelt bij het leren van een instrument heeft me altijd gefascineerd. De plasticiteit van het brein vormde dan ook een focuspunt in mijn verdere studie en onderzoek. Na het behalen van mijn doctoraat heb ik deelgenomen aan de PhD Cup, een wedstrijd in Vlaanderen waarbij PhD-studenten hun eigen onderzoek presenteren. Naar aanleiding daarvan kreeg ik een uitnodiging om een boek over mijn onderzoek naar tinnitus en breinplasticiteit te schrijven. Zelf heb ik toen voorgesteld om het onderwerp van het boek wat breder te maken. Ik wilde liefst een stap naar achter zetten en breinplasticiteit als geheel behandelen. Het boek focust dus niet alleen op mijn eigen onderzoek, maar op allerlei studies en experimenten naar de veranderlijkheid van het brein.’
Voor wie is uw boek bedoeld?
‘In de eerste plaats heb ik het geschreven voor mensen die geïnteresseerd zijn in het brein. Toen ik muziek studeerde en nog geen kaas had gegeten van hersenwetenschappen, ging ik zelf in de boekhandel op zoek naar boeken over het brein. Die inspireerden mij. Ik hoop dat dit boek mensen met zo’n zelfde fascinatie kan bereiken. Daarnaast is het bedoeld voor mensen die kampen met bijvoorbeeld tinnitus of chronische pijn. Het boek legt uit wat er bij die aandoeningen allemaal in de hersenen gebeurt.’
Hoe verliep het schrijfproces?
‘Eerst schreef ik naast mijn academische onderzoek in stukjes vrije tijd aan het boek. Al gauw kwam ik erachter dat dit niet ideaal was. Tegen het einde van het proces heb ik enkele weken vrij genomen om volledig aan het boek te kunnen werken. Tijdens het schrijven vond ik het overzicht bewaren het lastigste. Soms schreef ik aan een hoofdstuk en besefte ik dat ik een bepaald onderwerp toch in een eerder hoofdstuk moest bespreken. Het bijeenpuzzelen van een verhaal met een logisch verloop vergde het meeste denkwerk.’
Hoe houdt u uw eigen brein buigzaam?
‘Ik probeer mezelf steeds nieuwe dingen te laten leren en zo mijn hersenen uit te blijven dagen. Het brein verandert meestal pas wanneer je herhaaldelijk dingen blijft doen en zo ergens een expertise in opbouwt. Bij muzikanten merk je bijvoorbeeld pas echt effecten in de hersenen wanneer ze hun instrument veelvuldig bespelen. Verder doe ik actief aan wetenschapscommunicatie, waarmee ik andere vaardigheden train. Zo probeer ik mijn brein kneedbaar te houden.’
