Gedurende 50 miljoen jaar evolueerden tweepotige dinosaurussen (theropoden) langzaam in de eerste, primitieve vogels. De theropodengroep is volgens de onderzoekers de enige groep die in het dinotijdperk alsmaar kleiner werd.
Tweepotige dinosaurussen (theropoden) veranderden in 50 miljoen jaar in de eerste primitieve vogels. Dat is voor evolutionaire begrippen razendsnel. De theropoden zijn de enige groep dinosauriërs die een voortdurend krimpproces laat zien. Dat schrijven Australische en Europese paleontologen deze week in het vakblad Science.
De theropoden zijn de meest waarschijnlijke en directe voorouders van moderne vogels. Michael Lee van het South Australian Museum en zijn collega’s maakten een analyse van theropoden-fossielen, waaronder de bekende velociraptor. De onderzoekers bekeken hoe 1549 skeletkenmerken evolueerden in 120 dinosoorten over de hele wereld.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Vervolgens brachten ze in kaart hoe de grote, zware dinosaurussen van konden evolueren in primitieve vogels als archaeopteryx, die nog geen kilo woog. De paleontologen ontdekten twaalf belangrijke evolutionaire stappen waarbij dinosaurusgroepen zich afsplitsten om nieuwe groepen te vormen, met als laatste afsplitsing de primitieve vogels.
Blijven krimpen
Op elke afsplitsing was het duidelijk zichtbaar dat de dino’s die uiteindelijk in vogels zouden veranderen, krompen. Ze krompen bovendien vier keer zo snel als hun familieleden die niet in vogels veranderden.
De analyse laat ook zien dat de voorouders van vogels zonder onderbrekingen krompen. ‘De consistente veranderingen in grootte waren indrukwekkend’, zegt Lee. ‘Elke afstammeling was kleiner dan zijn voorouder.’ Volgens de onderzoeker bracht kleiner worden elke keer weer evolutionaire voordelen voor de dino’s.
Volgens Lee bracht elke krimping typische kenmerken van moderne vogels met zich mee. ‘De geleidelijke verandering naar een steeds kleiner lichaam gaf de voorgangers van de vogels de mogelijkheid om nieuwe dingen te ontdekken’, zegt hij. ‘Ze konden dingen die hun grotere familieleden niet konden, zoals jacht maken op insecten, in bomen klimmen en uiteindelijk vliegen.’
Volgens Bhart-Anjan Bhullar van de Harvard University wisten vogels zich dankzij hun kleine lichaam staande te houden toen de dinosaurussen 65 miljoen jaar geleden uitstierven. ‘We hebben bewijs dat alle grote landdieren toen ten onder gingen, zegt hij. ‘De voorouders van de vogels waren veel kleiner, en hadden het geluk de massa-extinctie te overleven.’
Bekijk hieronder een filmpje van Michael Lee dat de twaalf stappen van het evolutieproces laat zien:
Lees ook: