Hoe komen wetenschappers tot dat ene inzicht dat het verloop van hun carrière bepaalt? Daarover vertellen ze in de rubriek Eureka, elk weekend in het AD, verzorgd door de redactie van New Scientist. Deze week: Wanda de Kanter, longarts in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam.
‘Het was een maandagavond in Den Haag. Ik was twaalf jaar oud, zat op kostschool en om stoer te doen tegenover de jongens rookte ik mijn eerste sigaret. Ze leerden mij meteen inhaleren. Ik kan me exact herinneren hoe duizelig ik werd. Ik vond het spannend, kreeg aandacht en ik was meteen verslaafd.
Ik moest en zou roken. Op allerlei manieren kwam ik aan geld voor sigaretten. Natuurlijk is er niks stoers aan roken, maar ik was domweg verslaafd. Vervolgens heb ik jaren gerookt, met uitzondering van mijn drie zwangerschapsperiodes. Zodra de kinderen waren geboren, pafte ik gestaag verder.
Werp in april een blik op de diepe ruimte
Sterrenkundejournalist Govert S ...
Hersenziekte
Verslaving is een hersenziekte. Als je er af wilt komen, moet je een plan hebben. Het kantelmoment dat bij mij leidde tot mijn grootste moment van inzicht was toen ik door mijn dochter met een sigaret in mijn mond betrapt werd. Ze was zo boos en verdrietig en schreeuwde ‘of ik haar moeder niet meer wilde zijn?’. Ik besloot te stoppen, maar dat is niet eenvoudig. Met zestigduizend verkooppunten krijg je overal en de hele dag door ‘pavlovreacties’.
Ik ben gaan praten met het Trimbos-instituut en de Jellinek, en ik vergaarde wetenschappelijk kennis over hoe je moet stoppen. Ik kwam erachter dat de sigaret gemaakt is om binnen zeven seconden de nicotine naar de dopaminereceptoren in je brein te parachuteren. Waarom zijn die zeven tellen zo belangrijk? Omdat daardoor de intense hoeveelheid aan pavlovreacties ontstaat: de belangrijkste oorzaak van terugval.
Eigen schuld?
Ter illustratie: twee van de drie kinderen die slechts één sigaret probeert, wordt een dagelijkse roker. Tel daarbij op dat 95 procent van de stoppogingen mislukt. Dat leidt tot zes miljoen doden.
Roken is dodelijk verslavend, maar nog steeds legaal zoals heksenverbranding en slavernij ook ooit legaal waren. Met deze kennis zeg ik nu dat longkanker door roken geen vrije keuze of eigen schuld is. Wat er moet gebeuren, lijkt me simpel. Jaarlijks de prijs van een pakje met tien procent omhoog, de minimumleeftijd verhogen naar 21 en sigaretten alleen verkopen in kleine speciaalzaken, met vergunning, die niets anders aanbieden. De sigaret moet verdwijnen bij de kassa van de Albert Heijn.’