De Thwaites-gletsjer in Antarctica kan binnen tien jaar loskomen van de onderzeese berg die hem momenteel nog op zijn plek houdt. De catastrofale stijging van de zeespiegel die hierop zou volgen, kan een domino-effect veroorzaken dat ook het omliggende ijs beïnvloedt.
Volgens voorspellingen zal de voorkant van de gevreesde gletsjer in Antarctica de komende tien jaar ‘dramatische veranderingen’ ondergaan. Dit zal zijn ineenstorting alleen maar versnellen. Deze bevindingen werden op 13 december 2021 gepresenteerd tijdens een conferentie van de Amerikaanse vereniging van geofysica.
Grote gevolgen
De Thwaites-gletsjer is ongeveer even groot als het Verenigd Koninkrijk en verliest elk jaar zo’n 50 miljard ton ijs. Hoewel deze hoeveelheid niet veel bijdraagt aan de zeespiegelstijging, houden onderzoekers de ijstong toch goed in de gaten. De gletsjer helpt namelijk in het tegenhouden van de gehele West-Antarctische ijsplaat. Wanneer die hoeveelheid ijs in het zeewater belandt, kunnen de zeeën met meer dan drie meter stijgen.
Hoe gevaarlijk zijn supervulkanen?
In het verleden stortten zogeheten supervulkanen de aarde meermaals in een desastreuze ‘vulkanische winter’. Gaat dat opnieuw gebeuren?
Die rampzalige uitkomst staat nog niet vast en het kan nog eeuwen duren voordat dat plaatsvindt. Desondanks liggen er grote veranderingen voor de ijsplaat in het verschiet. Gletsjeroloog Erin Pettit van de staatsuniversiteit van Oregon zei op een persconferentie dat de Thwaites-gletsjer binnenkort kan loskomen van een 15 kilometer lang ‘pinning point’. Hiermee verwijst Pettit naar het punt waarop een onderzeese berg het drijvende deel van de gletsjer op zijn plek houdt.
‘Er is al een significante afname in het contactoppervlak tussen de gletsjer en de onderzeese berg’, zegt Pettit. ‘We voorspellen dat, mocht het zich op deze manier blijven ontwikkelen, er binnen tien jaar praktisch geen contact meer is.’
Warm water
Gletsjeroloog Ted Scambos van de Universiteit van Colorado Boulder sprak op dezelfde persconferentie. ‘Er zal een grote verandering plaatsvinden aan de voorkant van de gletsjer, vermoedelijk binnen een decennium.’ Wanneer dat gebeurt, zal het gevaarlijke deel van de Thwaites-gletsjer alleen maar verbreden omdat de versteviging aan de oostkant weg zal zijn, aldus Scambos.
De onderkant van de Thwaites-gletsjer wordt steeds zwakker door het warmere water; een gevolg van de klimaatverandering. Daardoor verliest de gletsjer sinds 2004 steeds meer het contact met de stabiliserende onderzeese berg. Volgens de gepresenteerde bevindingen is die verbinding tegen 2030 dus helemaal verdwenen.
Breuklijnen
Pettit waarschuwt dat de snelheid waarmee de gletsjer loskomt over de tijd kan variëren: ‘Het kan sneller toenemen of vertragen en blijven bestaan, of de gletsjer kan op een andere manier loskomen.’
Een andere manier waarop de instorting van de Thwaites-gletsjer kan versnellen, is door het ontstaan van breuken. Grote breuklijnen verspreiden zich namelijk over het oppervlak. Pettit verwacht dat dit binnen vijf jaar plaatsvindt, sneller dus nog dan dat de gletsjer loslaat van de onderzeese berg.
Scambos hoopt op meer veldobservaties van de Thwaites-gletsjer. Grondig onderzoek, door onder andere op afstand bedienbare voortuigen en zeehonden uitgerust met apparaten die de temperatuur en het zoutgehalte van het water meten, kan leiden tot nauwkeurigere voorspellingen van hoe de gletsjer bijdraagt aan de toekomstige zeespiegelstijging.
