AMSTERDAM/GARCHING (D) – Een internationaal team van astronomen heeft een reusachtige explosie in de ruimte waargenomen. Dankzij een mooi staaltje communicatie waren de wetenschappers er op tijd bij en konden zij het nagloeien bestuderen.


Op 10 mei was de internationale astronomische wereld getuige van een uniek fenomeen. Wetenschappers namen direct de uitbarstingen van een gammastraler waar. Een gammastraler geeft korte hoog energetische flitsen. Hoe deze krachtigste explosies in het heelal ontstaan weten we niet. De theoriën gaan uit van reusachtige sterren die ineen klappen tot zwarte gaten en van zwarte gaten die samen komen. Uit de directe waarneming komen de onderzoekers meer te weten over de richting van de stralen. Als de gammastraler niet in alle richtingen tegelijk uitzendt scheelt dat veel energie en kunnen de astronomen hun berekeningen voor de, overigens nog steeds gigantische, energiën aanpassen.

De ontdekking van de gammastraler laat zich beschrijven als een spannend verhaal. De Nederlandse astronoom Paul Vreeswijk zag de eerste gegevens via de BeppoSAX-satelliet en belde naar Nieuw-Zeeland. Astronomen aldaar stelden hun telescopen in op het zeer ver weg gelegen kleine gebied in het sterrenbeeld Kameleon en zonden beelden terug naar Vreeswijk. De groep van Vreeswijk vergleek de nieuwe beelden met vroegere platen en ontdekte een ster die er eerst niet was. Ze plaatste vervolgens de precieze locatie op internet, waarna de supertelescopen in Chili nauwkeurigere metingen verrichtten.

DR