Honden lijken te begrijpen hoe bewegende voorwerpen zich horen te gedragen. Als ze naar filmpjes van bewegende ballen kijken, staren ze langer naar een bal die tegen alle verwachtingen in plots wegrolt.
Normaal gesproken begint een bal pas te rollen na een botsing met een andere bal. Ook honden lijken dat door te hebben. Zodra 3D-geanimeerde ballen op een computerscherm zulke natuurwetten overtreden, reageren de honden daar zichtbaar op. Ze staren langer naar de vreemde bal en hun pupillen worden wijder. Dit gedrag doet vermoeden dat zij hun ogen niet kunnen geloven.
Filmpjes
Oostenrijkse onderzoekers trainden 14 volwassen honden – vooral bordercollies, labradors en vuilnisbakkenrassen – om hun hoofd op een kinsteun te leggen voor een computerscherm en apparatuur dat oogbewegingen meet. Vervolgens toonden ze de dieren korte video’s van kleurrijke 3D-ballen die bewegen.
Op zoek naar de lachende koe: sensoren leren ons hoe we dieren gelukkiger kunnen maken
De ene dag naar buiten mogen en de volgende dag niet? Daar houdt een koe niet van, zegt Hilde Aardema, dierenarts bij de facu ...
In een van de video’s rolt een bal naar een tweede, stilliggende bal en botst hier tegenaan. De eerst bal stopt met rollen en de tweede bal komt in beweging – precies zoals de bewegingswetten van Newton voorschrijven. In een andere video zien de honden hoe een bal naar een tweede bal toe rolt, maar voordat hij daar aankomt, stopt de eerste bal plotseling. Toch rolt de tweede bal ineens weg – geheel tegen de natuurwetten in.
Verrassing
De honden staarden verbaasd naar de geanimeerde ballen die op een onlogische manier bewogen. Dit gedrag suggereert dat de dieren opmerken dat de ballen niet bewegen zoals zij hadden verwacht, zegt diergedragswetenschapper Christoph Völter van de Universiteit van Diergeneeskunde in Wenen.
‘Hiermee begint het leerproces, zegt Völter. ‘Je hebt bepaalde verwachtingen van je omgeving – regelmatigheden die verband houden met natuurkunde – en dan gebeurt er iets dat niet past. Dat grijpt je aandacht. Vervolgens probeer je te begrijpen wat er zojuist is gebeurd.’
Niet alleen
Ook kinderen die ouder zijn dan zes maanden en chimpansees staren langer naar dit soort experimenten die niet aan hun verwachtingen voldoen, zegt Völter.
Daarnaast weten we dat bij mensen de pupillen van grootte veranderen als reactie op verschillende prikkels. Zo verwijdt de pupil zich vaak bij mentale inspanning, bijvoorbeeld bij het rekenen, of als reactie op sterke emoties zoals opwinding of als je verrast bent. Dit heet de psycho-sensorische pupilrespons. Ook honden hebben deze respons, doet eerder onderzoek vermoeden. Zo verwijden hun pupillen zich meer als zij naar een boos menselijk gezicht kijken dan als zij naar een blij menselijk gezicht kijken. Ook in dit experiment bekeken de honden steevast de ‘foute’ scenario’s met verwijde pupillen.
Onbewust begrip
Toch betekenen deze bevindingen niet per se dat honden verstand hebben van natuurkunde, zegt Völter. Het suggereert wel dat honden onbewust begrijpen hoe hun fysieke omgeving zich hoort te gedragen.
‘Het begrijpen van dit soort situaties vereist een soort intuïtieve verwachting’, zegt Völter. ‘Dit is precies hetzelfde voor mensen. Een kind van zeven maanden oud heeft verwachtingen over zijn of haar omgeving en herkent wanneer deze verwachtingen overtreden worden. Ik denk dat zij voortborduren op deze verwachtingen en zo een nog breder begrip opbouwen van hun omgeving.’
Hoe honden dit soort onverwachte informatie precies gebruiken, moet nog goed onderzocht worden, aldus Völter.
