Kanagawa (J) – Japanse wetenschappers ontwikkelden een polymeer dat, zoals een kameleon, door zijn omgeving van kleur verandert.


Een nieuw slim materiaal van Ryojiro Akashi en zijn collega's van Fuji Xerox imiteert de manier waarop dieren als kameleons of inktvissen het pigment in hun huid beheersen.
Inktvissen kunnen hun huid nog sneller veranderen dan reptielen zoals kameleons. Ze kunnen andere giftige diersoorten nadoen of zich verstoppen door zich als zeebodem te vermommen. Om van kleur te veranderen, bevat een inktvishuid kleine zakken gevuld met pigment. Aan de zakjes zitten spieren vast. Als de spieren samentrekken, worden de zakjes groter en verandert het gebied waarin ze zitten van kleur. Ontspannen spieren zorgen juist voor het opvouwen van de zakjes in een klein volume. De kleur verdwijnt hierdoor.
Het Japanse polymeer werkt volgens hetzelfde principe. Kleine samendrukbare zakken van het polymeer NIPAM vormen samen een zachte gel. De onderzoekers losten de geldeeltjes op in een oplosmiddel en spoten er verschillende kleurstoffen – zoals de zwarte kleurstof uit Indische inkt – in. Bij kamertemperatuur is de gel opgezwollen en zwart. Na opwarming tot veertig graden Celsius trekt de gel plotseling samen. De kleur van de gel verandert van zwart in doorzichtig.
De Japanners plakten de oplossing tussen twee glazen platen en maakten er zo een schakelbaar raam van dat reageert op warmte in plaats van op elektrische spanning. De ruit kan alle denkbare kleuren aannemen, afhankelijk van het pigment in het polymeer. Toepassingen in zonneschermen of -brillen liggen voor de hand. Alleen jammer dat het glas precies verkeerd om werkt: als de zon feller gaat schijnen en je bril opwarmt, ontkleuren de glazen en schermen de zon niet meer af.

Sonja Jacobs