Condensatiestrepen die zich achter vliegtuigen vormen, dragen bij aan de opwarming van het klimaat. Kleine aanpassingen aan de vlieghoogte kunnen dit klimaateffect minimaliseren.
Vliegtuigen zouden de vorming van planeetverwarmende condensatiestrepen, of contrails, kunnen voorkomen door hun hoogte aan te passen. In veel gevallen met slechts een paar honderd meter. Dit zou een van de eenvoudigste manieren kunnen zijn om de gevolgen van de luchtvaart voor het klimaat te verminderen.
‘De contrailkwestie negeren zou dom zijn’, zegt luchtvaartdeskundige Esther Roosenbrand van de Technische Universiteit Delft, die er een wetenschappelijk artikel over publiceerde. De luchtvaart heeft een klein maar groeiend aandeel in de uitstoot die de opwarming van de aarde veroorzaakt. Maar liefst twee derde hiervan komt in de vorm van ’niet-CO2-emissies’ van vliegtuigmotoren, zoals waterdamp en stikstofoxiden.
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
Condensatiestrepen
De zichtbaarste resultaten van deze uitstoot zijn de witte condensatiestrepen die vaak achter straalvliegtuigen hangen. Ze ontstaan wanneer waterdamp en roet worden geïnjecteerd in koude, vochtige omstandigheden, en ze produceren een netto opwarmend effect door straling vast te houden in de atmosfeer. Hun invloed op het klimaat is misschien wel gelijk aan de helft van de CO2-uitstoot door de luchtvaart, zegt luchtvaartexpert Joey Cathcart van RMI, een non-profit milieuorganisatie in de Verenigde Staten.
Roosenbrand en haar collega’s onderzochten of het haalbaar zou zijn voor miljoenen vliegtuigen om de contrails te voorkomen door van hoogte te veranderen, zodat ze de contrailvormende atmosferische omstandigheden vermijden. Zulke hoogteverleggingen worden al langer voorgesteld als oplossing – maar experts moeten nog veel praktische vragen beantwoorden, zoals hoeveel extra brandstof het veranderen van hoogte zou kosten.
De onderzoekers modelleerden hoe vliegroutes zouden moeten veranderen om contrailvormende omstandigheden te vermijden. Ze gebruikten openbare gegevens van bijna 6 miljoen vluchten, samen met metingen van temperatuur en vochtigheid van een wereldwijd netwerk van weerballonnen.
Hoogteveranderingen
Voor ongeveer de helft van de vluchten die door contrailvormende omstandigheden vlogen, ontdekten ze dat de vliegtuigen deze gebieden hadden kunnen vermijden met hoogteveranderingen van 609 meter of minder. Zulke veranderingen zijn al gebruikelijk in de luchtverkeersleiding. De onderzoekers ontdekten ook dat dit slechts een kleine hoeveelheid extra brandstof zou vereisen en weinig verkeersproblemen zou veroorzaken. ‘Binnen de huidige structuur van het luchtruim is veel mogelijk’, zegt Roosenbrand.
Atmosfeeronderzoeker Robert Sausen van het Duitse lucht- en ruimtevaartcentrum DLR zegt dat het onderzoek in lijn is met eerdere bevindingen. Maar ook dat het vertrouwen op hoogteveranderingen ’voorbarig’ is zonder nauwkeurigere voorspellingen van contrails en hun effecten op het klimaat.
Klimaatvoordeel
Maar sommige luchtvaartmaatschappijen passen hun vliegplannen al aan om ze te vermijden. Vorig jaar vloog American Airlines zeventig testvluchten met contrailvoorspellingen, en meldde dat de vliegtuigen de helft minder contrails produceerden. Deze maand zei luchtvaartmaatschappij Etihad Airways, gevestigd in de Verenigde Arabische Emiraten, contrails te gaan vermijden door weermodellen van de Britse start-up SATAVIA te gebruiken voor het plannen van vliegroutes.
Luchtvaartvergroeningsexpert Adam Durant van SATAVIA zegt dat al meer dan honderd testvluchten gebruik hebben gemaakt van de voorspellingen van het bedrijf. Gemiddeld over deze vluchten leverden de veranderingen een klimaatvoordeel op dat ongeveer honderd keer zo groot was als de extra uitstoot door de toegenomen brandstofbehoefte.
