Er is nieuw bewijs dat Marsmaan Phobos meermaals door een cyclus is gegaan van maan naar ring en weer terug. Het misvormde kleine maantje werd hierbij telkens in stukken geslagen en verspreid in een ring rond Mars, waarna de stukken weer op elkaar botsten en een vaste maan vormden.
Deze ring-maancyclus was al voorgesteld in 2017. Nieuwe simulaties van Matija Ćuk van het SETI Instituut in Mountain View in Californië en zijn collega’s toonden aan dat wanneer Phobos zo’n cyclus doormaakt, dat ook van invloed is op Deimos, de andere maan van Mars. Ćuk presenteerde de studie op een virtuele meeting van de American Astronomical Society.
Toeval speelde een grote rol bij veel spectaculaire kosmische ontdekkingen
Het heelal zit vol verrassingen. We moeten toevallige ontdekkingen in de wetenschap omarmen, zegt astrofysicus Chris Lintott.
Kanteling
Deimos draait rond Mars in een net niet perfecte cirkel: de baan is twee graden gekanteld, en astronomen weten niet waarom. ‘Twee graden klinkt niet als veel, maar voor zoiets is dat het wel – maansystemen zijn over het algemeen behoorlijk vlak’, zegt Ćuk.
De simulaties van Ćuks teams toonden aan dat als Phobos vroeger veel zwaarder was – ongeveer 20 keer zijn huidige massa – zijn zwaartekracht Deimos in diens huidige baan heeft getrokken, waardoor de kanteling ontstond. De simulaties doen vermoeden dat Phobos twee cycli geleden die grootte had.
Na het kantelen van Deimos’ baan, zou de zware proto-Phobos richting Mars zijn gevallen. Toen die heel dichtbij was, trok de zwaartekracht van de planeet de maan uit elkaar. Hierbij viel een deel van het puin naar het oppervlak, terwijl het andere deel uiteindelijk een ring om de rode planeet vormde. Na lange tijd begon een deel van het stof en de rotsen in de ring samen te klonteren en ontstond uiteindelijk een nieuwe, kleinere maan.
Monsters van de maan
‘Het is een cyclus’, zegt Ćuk. ‘De maan vormt een ring en de ring vormt een maan.’ Twee van deze cycli hebben geresulteerd in de Phobos zoals we die nu zien. De maan was gedurende 2 miljard jaar een ring voor die een maan werd, aldus Ćuk. Als dat inderdaad waar is, zal Phobos waarschijnlijk over ongeveer 40 miljoen jaar weer uit elkaar vallen en weer een ring vormen, zegt hij.
Om deze theorie te testen, moeten we erachter komen hoe oud de manen zijn. ‘Terwijl Deimos oud is, zo’n 4 miljard jaar, zou Phobos veel jonger moeten zijn’, zegt Ćuk. ‘Die is pas een paar honderd miljoen jaar geleden tot maan samengebald.’
De Japanse ruimtevaartorganisatie is bezig een missie naar Phobos in 2024 op touw te zetten. Hierbij moeten monsters van de maan worden teruggebracht. We weten dus misschien binnen het volgende decennium al of Phobos inderdaad een piepjonge maan is.
