Ouderdom komt met gebreken, maar het vermogen om nieuwe hersencellen te ontwikkelen blijft buiten schot. Gezonde mensen van in de zeventig lijken net zo veel nieuwe neuronen te ontwikkelen als tieners.
De ontdekking werpt een decennia oude theorie omver over hoe onze hersenen ouder worden. De nieuwe inzichten kunnen wellicht ook aanwijzingen geven over hoe we onze geest langer scherp kunnen houden.
Nieuwe hersencellen
Zoogdieren zoals mensen maken de meeste hersencellen aan vóór of kort na geboorte. Daarna vernieuwen die cellen niet meer. Er zijn verschillende soorten cellen in je hersenen. Neuronen, de zenuwcellen in je brein, communiceren met elkaar via elektrische signalen. Zogeheten gliacellen doen dat niet, maar hebben verder wel een belangrijke rol in bijvoorbeeld leren, het geheugen en het immuunsysteem van het brein.
Simon van Gaal: ‘Te veel stress voor een topprestatie is niet goed, te weinig opwinding ook niet’
Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam hebben in kaart gebracht wat de optimale stand van het brein is om zo goed m ...
Eerder ontdekten wetenschappers dat de hippocampus, een hersengebied dat belangrijk is voor leren en geheugen, als enige hersengebied wél nieuwe neuronen en gliacellen produceert gedurende het hele leven van een mens. Men dacht echter wel dat het produceren van nieuwe hersencellen, zogeheten neurogenese, drastisch afneemt vanaf middelbare leeftijd.
Om dat te onderzoeken haalden Maura Boldrini en haar collega’s van de Columbia University in New York kort na overlijden de hippocampus weg bij 28 mensen met een leeftijd van 14 tot 79 jaar. Ze analyseerden het aantal nieuwe neuronen en gliacellen. Daarnaast keken de onderzoekers naar moleculaire markers die tot expressie komen als hersencellen nieuwe connecties vormen of door het brein verplaatsen. Daarmee kunnen ze de plasticiteit van het brein bestuderen, het vermogen van het brein om aanpassingen te maken in bijvoorbeeld de verbindingssterkte tussen verschillende neuronen.
Het aantal nieuwe neuronen in de gehele hippocampus bleek niet afhankelijk te zijn van de leeftijd van de persoon waar het monster van kwam. Dat gold ook voor het aantal gliacellen. De onderzoekers schatten dat alle personen die ze testten ongeveer 700 nieuwe neuronen per dag produceerden voor ze overleden.
Gezond oud
Eerder onderzoek bij dieren duidt erop dat oudere zoogdieren niet de capaciteit hebben om nieuwe neuronen te ontwikkelen. Experimenten in mensen van hoge leeftijd leken deze theorie voorheen te bevestigen. Bij die onderzoeken werden echter alleen breinen van zieke mensen gebruikt, of weefsel dat meer dan een dag na overlijden was verkregen, zegt Boldrini.
‘De ontwikkeling van nieuwe neuronen was nog nooit eerder bestudeerd in mensen die geen hersenziekte hadden of andere problemen, met weefsel dat is afgenomen binnen 24 uur na overlijden’, zegt ze. ‘Onze resultaten tonen aan dat gezonde oude mensen net zo veel nieuwe neuronen kunnen vormen als jonge mensen. Als we weten wat er in deze mensen gebeurt om nieuwe neuronen te blijven ontwikkelen dan kunnen we dat misschien gebruiken om anderen ook gezonder oud te laten worden.’
De onderzoekers ontdekten wel wat verschillen tussen leeftijden. Oudere mensen hadden bijvoorbeeld minder plasticiteit in sommige delen van hun hippocampus. Dat betekent dat hun brein minder goed verbindingen kon herschikken in dit gebied. Het is nog niet duidelijk wat de impact is van deze leeftijdsgebonden verandering.
Jeff Davies, moleculair neurobioloog aan de Swansea University, benadrukt dat het aantal nieuwe neuronen nog steeds veel hoger kan zijn in pasgeborenen of jonge kinderen. ‘Dat neurogenese over de hele levensduur afneemt, kan dus niet worden uitgesloten’, zegt hij.
Volgens Davies zou het interessant zou zijn om de studie te herhalen en dan te kijken naar het verschil in mensen die veel bewegen en mensen die dat niet doen. ‘Dan zouden we kunnen achterhalen of omgevingsfactoren de productie van nieuwe neuronen kunnen beïnvloeden, en of we daarmee het gezond ouder worden van het brein kunnen stimuleren.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: