De continenten op aarde zijn mogelijk al een stuk langer in beweging dan wetenschappers tot nu toe dachten. Nieuw onderzoek wijst erop dat plaattektoniek al 2,5 miljard jaar geleden op gang kwam.
Dit gaat in tegen eerdere onderzoeken waaruit bleek dat plaattektoniek pas 700 miljoen jaar geleden zijn intrede gedaan zou hebben. Als de uitkomst van het nieuwe onderzoek klopt, dan moeten de modellen die we nu gebruiken om te verklaren hoe de aarde in de loop van de tijd is veranderd op de schop.
Plaattektoniek is de grootschalige beweging van delen van de aardkorst. Het dicteert hoe continenten van elkaar af bewegen en weer samenkomen. Het helpt verklaren waar vulkanen ontstaan en aardbevingen optreden, voorspelt cycli van erosie en oceaancirculatie en hoe het leven op aarde evolueerde.
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
Gereconstrueerde geschiedenis
‘Een van de centrale pijlers onder ons begrip van de ontwikkeling van de aarde tot de planeet van nu is plaattektoniek’, zegt Robert Holder van Johns Hopkins University in Maryland. Met zijn team onderzocht hij een wereldwijde verzameling van metamorf gesteente dat gedurende de afgelopen drie miljard jaar is gevormd op 564 locaties.
Metamorf gesteente is gevormd uit ander gesteente dat heeft blootgestaan aan enorme druk en hitte onder het aardoppervlak. Omdat plaattektoniek de stroming van hitte in sterke mate beïnvloedt, kun je oeroud metamorf gesteente gebruiken voor het reconstrueren van de geschiedenis van plaattektoniek op aarde.
Impact op begrip
Het team verzamelde gegevens over de temperatuur en diepte waaronder het metamorfe gesteente zich vormde en analyseerde vervolgens hoe deze omstandigheden in de loop van de geologische tijd systematisch veranderden. Hieruit maakten ze op dat plaattektoniek, zoals wij dat nu zien, geleidelijk op gang is gekomen in de afgelopen 2,5 miljard jaar.
‘Een groot deel van ons begrip over de wereld en haar geologische processen leunt op plaattektoniek’, zegt Holder. ‘Weten wanneer plaattektoniek begon en hoe het veranderde heeft daar een grote impact op.’
Het onderzoek van Holder en zijn collega’s is gepubliceerd in Nature.