Analyse van een houten stok van ongeveer 300.000 jaar oud suggereert dat die was ontworpen om draaiend geworpen te worden – als een boemerang, niet als een speer.
Een 300.000 jaar oude houten stok, een van de oudste wapens ooit gevonden, werd mogelijk gegooid als een boemerang. Het wapen moest zo dieren uitschakelen.
De eerste wapens die door mensachtigen in de prehistorie werden gebruikt, waren waarschijnlijk gemaakt van hout, zegt archeoloog Annemieke Milks van de Universiteit van Reading in het Verenigd Koninkrijk. Helaas hebben we daar maar weinig overgebleven exemplaren van, omdat de overgrote meerderheid is verrot door bacteriën of schimmels.
Frans de Waal (1948-2024): ‘Zo speciaal zijn wij mensen niet’
Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. In juni 2019 interviewde New Scientist De Waal. De les die hij meegaf: ‘zo speciaal zijn wi ...
Neanderthalers
Een verzameling artefacten gevonden in Schöningen in Duitsland, bevat wapens die gedateerd zijn tussen 337.000 en 300.000 jaar oud. Er zijn geen resten van mensachtigen gevonden op de vindplaats. Maar op basis van de dateringen is het waarschijnlijk dat de makers neanderthalers waren, of hun voorganger, Homo heidelbergensis.
Het gebied heeft het grootste deel van de tussenliggende tijd onder water gelegen. Dat heeft de houten artefacten beschermd tegen bacteriën en schimmels, zegt Milks. ‘Als het hout in wisselende waterpeilen had gelegen, zou het vrij snel zijn gaan rotten, binnen een paar jaar’, zegt ze.
De 77 centimeter lange stok werd in 1994 gevonden, maar Milks en haar collega’s hebben hem nu bestudeerd met moderne beeldvormingstechnieken zoals 3D-microscopie. ‘Je kunt daarmee dingen doen zoals het meten en bekijken van een snijspoor’, zegt Milks, die er met collega’s over publiceerde in het wetenschappelijk tijdschrift PLOS One.
De onderzoekers ontdekten dat de stok gemaakt was van een tak van een spar, in tegenstelling tot de andere wapens die op de vindplaats gevonden zijn en die gemaakt waren van sparrenstammen. Takken zijn lichter en hebben een kromming, zegt Milks.
De stok is aan beide uiteinden puntig, maar het ene uiteinde wordt veel sneller smaller dan het andere. ‘We denken dat ze dit gedaan hebben zodat het massamiddelpunt niet in het midden ligt.’
Boemerang
De lichtheid van het hout, het feit dat het een kromming heeft en dat het zo gevormd is dat het massamiddelpunt verplaatst is, wijzen er allemaal op dat het wapen ontworpen was om als een boemerang gegooid te worden in plaats van als een speer, zegt Milks. ‘Ze hebben een aerodynamisch werktuig gemaakt’, zegt ze.
Door wapens te bestuderen die door moderne jager-verzamelaars werden gebruikt, vermoedt Milks dat de stok naar de poten van middelgrote dieren zoals herten werd gegooid om ze neer te halen. ‘Daarna gebruikte je misschien je speren om ze af te maken’, zegt ze.
Het gereedschap is ook licht genoeg om door kinderen te worden gebruikt terwijl ze leerden jagen, zegt ze. ‘Er zijn voetafdrukken van kinderen gevonden op de vindplaats.’
