Op 1100 kilometer hoogte raast de met radioactief plutonium geladen ruimtesonde Cassini over de Stille Oceaan. Hoewel kernwapens in de ruimte verboden zijn, is kernenergie dat niet.


Vroeg in de ochtend van 18 augustus scheerde de ruimtesonde Cassini op ruim duizend kilometer langs de aarde. Deze slinger langs onze planeet katapulteerde het schip en verhoogde de snelheid met 5,5 kilometer per seconde. Over de meer dan een miljard kilometer lange reis naar Saturnus zal het met 34 kilo plutonium geladen ruimtevaartuig vijf jaar doen. De door milieuorganisaties gevreesde botsing is uitgebleven. Toch blijft het gezamenlijke project van de NASA en het Europese ruimtevaartbureau ESA onder vuur liggen. Mag nucleaire energie in de ruimte worden gebruikt?

Door de grote afstand tot de Zon kan Cassini geen zonne-energie gebruiken. Daarom leveren Radioisotope Thermoelektrische Generatoren (RTG) energie voor het ruimtevaartuig en zijn instrumenten. De generatoren zijn geladen met plutonium-238. Het natuurlijk verval van dit isotoop zorgt voor de opwekking van energie. Er vindt dus geen kernsplitsing plaats. Een botsing met de Aarde kan echter rampzalige gevolgen hebben. Slechts 27 microgram plutonium van dit type is voldoende om longkanker te veroorzaken.


Ruimtemannetjes
NASA acht de kans op een botsing zo klein, dat het niet in getallen is uit te drukken. ESAwoordvoerder Heidi Graf beweert dat alleen groene ruimtemannetjes nog voor een verrassing kunnen zorgen. Er zijn nog elf andere plutoniumvluchten gepland. Veel milieuorganisaties zetten hier echter vraagtekens bij. De Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie spreekt van een onaanvaardbaar risico. Greenpeace en Milieudefensie denken dat een moratorium van twee jaar voldoende is om een veilig alternatief voor de plutoniumbatterijen te ontwikkelen.

Niet gestoord door deze aardse zorgen vliegt de Cassini verder naar Saturnus. Het met 600.000 handtekeningen versierde schip zal hier in 2004 aankomen. Vier jaar lang zal het een groot aantal elementen van het Saturnus-stelsel bestuderen; de atmosfeer en de samenstelling van de planeet, de magnetosfeer, de ringen, de zwaartekracht en de meeste van de zeventien ijzige sattelieten.

Een belangrijke rol is weggelegd voor de Huygens-sonde, een prestigieus ESA-project. De sonde zal pas bij aankomst in werking treden en koppelt zichzelf dan los van het ruimtevaartuig. Vervolgens daalt hij met een parachute af in de mistige stikstofatmosfeer van Saturnus' grootste maan Titan. Tijdens de tweeëneenhalf uur durende afdaling zal hij vele gegevens verzamelen. Misschien vindt hij na de landing wel zeeën van ethaan en methaan.

Gijs van Hengstum