New York en Boston (VS) – Voortaan kunnen zoetekauwen hun milde verslaving moleculair verklaren. Amerikaanse onderzoekers ontdekten de eerste receptor voor zoet.


De voorkeur voor zoet ten opzichte van bitter is meer een kwestie van lijfbehoud dan van smaak. Bittere stoffen zijn vaak giftig, soms zelfs dodelijk. Zoete stoffen zijn meestal rijk aan koolwaterstoffen, ze hebben een hoge voedingswaarde en zijn dus verreweg te prefereren boven bitter.
Gelukkig hebben we op onze tong smaakpapillen die bitter en zoet van elkaar onderscheiden. In deze smaakpapillen vindt men smaakknoppen die barsten van de zenuwcellen met receptoreiwitten. Deze eiwitten worden geprikkeld door de chemische structuur van de diverse smaakcomponenten. De receptoren voor bitter, zout, zuur en umami ofwel natriumglutamaat, een bouillonachtige smaakversterker uit de Oosterse keuken, kennen we al een tijdje. Tot nu toe was de receptor voor zoet echter onbekend.
Dr Robert Margolskee van de Mount Sinai School of Medicine in New York en dr Linda Buck van de Harvard Medical School in Boston brengen daar verandering in: zij isoleerden als eersten een kandidaat-eiwit dat dient als zoetreceptor. Daarvoor bestudeerden ze muizen die het onderscheid niet kunnen maken tussen al of niet gesuikerd water. Elke rechtgeaarde muis verkiest zonder omwegen het suikerwater, maar de muizen van Margolskee en Buck kan het weinig schelen: gezoet of ongezoet water maakt voor hen geen enkel verschil.
Net zoals bij het onderzoek naar de receptoreiwitten voor bitter en umami, gingen de wetenschappers op zoek naar zogenaamde G-eiwitgekoppelde receptormoleculen die bij de weinig kieskeurige muizen ontbraken. Zij ontdekten een nog onbekend eiwit op het tipje van muizenchromosoom 4, dat ze Tas1r3 doopten. De bestudeerde muizen dragen een mutatie in het T1R3-gen, waardoor een niet-functioneel eiwit wordt afgeschreven. De mutatie verklaart meteen hun onverschilligheid voor zoet.
In normale muizentongen wordt het Tas1r3-eiwit niet in elke smaakzenuw tot uiting gebracht. Net zoals bij de mens, heeft de muis smaakknoppen die zich telkens voornamelijk op één van de smaken richten.

Peter Raeymaekers