De allereerste sterren in het heelal eindigen waarschijnlijk als relatief zwakke supernova-explosies. Astronomen denken nu dat ze drie aswolken hebben gevonden die zijn overgebleven van dit kosmische vuurwerk.
Astronomen hebben mogelijk de resten van een paar van de allereerste sterren in het heelal gezien. Deze sterren verschillen sterk van de sterren die recenter zijn ontstaan. Het bestuderen van het gas dat ze nagelaten hebben, zou kunnen helpen om het vroegste begin van de kosmos beter te begrijpen.
Astrofysicus en kosmoloog Stefania Salvadori van de Universiteit van Florence en haar collega’s hebben deze restanten ontdekt met de Very Large Telescope in Chili. Zij namen ze niet rechtstreeks waar, maar gebruikten het licht van quasars – superzware zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels, die helder oplichten omdat er voortdurend materie in valt – om deze oersterren te bespieden.
Gaan we buitenaards leven ontdekken op ijsmanen?
De ruimtevaartorganisaties NASA en ESA spenderen momenteel miljarden aan missies naar de ijsmanen rond de planeten Jupiter en Saturnus.
Kleine knal
Onderweg naar ons passeert het licht van een quasar het gaswolken die bepaalde golflengten (kleuren) licht absorberen, afhankelijk van de stoffen in de gaswolk. De onderzoekers gebruikten deze absorptie om drie verre gaswolken met vreemde chemische kenmerken, op bijna 25 miljard lichtjaar afstand te bestuderen. Omdat licht tijd nodig heeft om door de ruimte te reizen, nemen de onderzoekers deze wolken waar zoals ze er meer dan 11 miljard jaar geleden uitzagen, zo’n 2 miljard jaar na de oerknal.
Zulke gaswolken blijven vaak achter als een ster als een supernova explodeert en zijn inhoud wegblaast. Astronomen verwachten dat sommige van de allereerste sterren niet volledig zijn geëxplodeerd. Hun kern, met daarin zwaardere elementen, zou intact achterblijven. Daarom zouden deze explosies wolken achterlaten die rijk zijn aan koolstof, zuurstof en magnesium, maar met weinig of geen zwaardere elementen, zoals ijzer. Dit in tegenstelling tot de wolken van krachtigere explosies.
Eerste sterren
Dat is precies wat de onderzoekers vonden. ‘Onze ontdekking toont nieuwe manieren waarmee we indirect de aard van de eerste sterren kunnen bestuderen. Het is een aanvulling op onderzoek naar sterren in de Melkweg’, aldus Salvadori in een persbericht. Sommige van de oudste sterren in onze Melkweg lijken te zijn ontstaan uit zulke gaswolken, die de ‘as’ van nog oudere sterren bevatten.
Nu we weten dat deze wolken bestaan, kunnen we er andere telescopen op richten. ‘We kunnen veel van deze zeldzame gaswolken in meer detail bestuderen, en eindelijk de mysterieuze aard van de eerste sterren blootleggen’, zegt astronoom Valentina D’Odorico van het Nationaal Instituut voor Astrofysica in Italië, die deel uitmaakt van het onderzoeksteam, in een persbericht. Dat zou ons kunnen helpen om te achterhalen hoe het vroege heelal overging van ijzige duisternis naar licht.
