In 2020 vestigden twee bliksemflitsen nieuwe records: een was met een lengte van 768 kilometer de langste ooit gemeten, terwijl de ander met 17 seconden de langstdurende bliksemschicht was die tot op heden is vastgelegd.
De langste bliksemschichten van de wereld – zowel qua afstand als qua tijd – zijn vanuit de ruimte gemeten. Deze metingen zijn bevestigd door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO).
Een bliksemschicht uit april 2020 in het zuiden van de VS had een lengte van 768 kilometer. Dit is ongeveer even lang als de afstand van Londen naar Hamburg. Daarmee overtrof deze het vorige record uit 2018 in Brazilië met 60 kilometer.
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
De tweede bliksemschicht vond plaats in juni 2020. Hij rekte zicht uit over de grens tussen Uruguay en Argentinië en duurde 17 seconden, langer dan iedere andere flits die ooit is gemeten.
‘Dit is belangrijk wetenschappelijk bewijs, omdat het ons begrip van de dynamiek van bliksem verbetert: hoe, waar en, belangrijker nog, waarom bliksem zich gedraagt zoals het doet’, zegt Randall Cerveny, hoogleraar geografie aan de Arizona State-universiteit in de Verenigde Staten.
De flitsen werden gezien in gebieden met veel onweersbuien, respectievelijk in de Great Plains van Noord-Amerika en de waterrijke regio Río de la Plata in Zuid-Amerika. De geografie van de gebieden zorgt ervoor dat er relatief grote luchtstromen door warmte-uitwisseling ontstaan. Hierdoor kunnen losse onweersbuien samenklonteren tot enorme weersystemen die extreme blikseminslagen veroorzaken.
Satellieten
De bliksem die zich over de zuidelijke Verenigde Staten uitstrekte, zou moeilijk te meten zijn geweest met conventionele apparatuur op de grond. Daarom gebruikten meteorologen meetapparatuur op geostationaire satellieten, die een veel breder zicht hebben.
‘We hebben dit soort meetapparatuur pas een paar jaar tot onze beschikking, en daardoor leren we veel meer over megabliksemschichten’, zegt Cerveny.
Hoewel de flitsen beide in 2020 zijn gemeten, heeft de WMO nu pas bevestigd dat de bliksemschichten de langste afstand en de langste duur ooit gemeten hadden.
Volgens Graeme Marlton, meteoroloog aan het Met Office, het KNMI van het Verenigd Koninkrijk, kwam dit door een lang proces van dubbele controle van instrumenten, het vergelijken van observaties, en verificatie door een panel van experts.
Klimaatverandering
Dat beide bliksems in 2020 waren, lijkt het erop te wijzen dat bliksem extremer wordt. Maar dat beide records zo recentelijk werden verbroken, kan ook gewoon liggen aan de verbeterde meetmogelijkheden. ‘Pas wanneer meerdere jaren van deze extreme gebeurtenissen zijn geregistreerd, kunnen we beoordelen of ze steeds vaker voorkomen’, zegt Marlton. Klimaatverandering lijkt echter de frequentie van bliksem over de aarde te verhogen.
Hoewel de gemeten bliksemschichten niet op aarde insloegen, zijn hun lengte en duur nog steeds een belangrijke waarschuwing voor hoe ver bliksem kan inslaan , zegt Cerveny. Elke keer dat je onweer hoort, moet je een veilige plek vinden, zoals een gebouw of een volledig afgesloten voertuig met metalen dak, zegt Cerveny.
