In maart 2022 crashte een er ongepland een oude raket op de maan. Het ding sloeg daarbij niet een, maar twee kraters. Amerikaanse onderzoekers denken nu te weten waarom: de oude raket droeg waarschijnlijk een onbekende extra lading met zich mee.
Op 4 maart 2022 stortte een oude raket neer op de achterkant van de maan. Het object dwaalde voor die crash al enkele jaren door de ruimte. Onderzoekers vermoedden dat de raket afkomstig was van de Chinese ruimtemissie Chang’e 5-T1. Hoewel het begin 2022 duidelijk werd dat het object op 4 maart op de maan te pletter zou slaan, is het niet gelukt om de crash zelf vast te leggen. Op latere beelden van satellieten die rond de maan draaien, zijn wel twee kraters te zien die de raket heeft geslagen.
Vreemd verhaal
Deze crash is een vreemd verhaal om een paar redenen. Allereerst heeft een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken in februari 2022 ontkend dat het om een Chinese raket ging. Ten tweede is het opmerkelijk dat de crash twee kraters opleverde van vergelijkbare grootte. Elk ander stuk ruimtepuin dat tot nu toe op het maanoppervlak crashte, sloeg slechts één krater.
Gaan we buitenaards leven ontdekken op ijsmanen?
De ruimtevaartorganisaties NASA en ESA spenderen momenteel miljarden aan missies naar de ijsmanen rond de planeten Jupiter en Saturnus.
Het is zeker niet de eerste keer dat er een raketonderdeel op de maan knalt. Op de maan vind je bijvoorbeeld ook rakettrappen van NASA’s Apollo-missies. Maar al deze objecten sloegen dus enkelvoudige kraters. De dubbele krater leidde daarom tot speculaties over de samenstelling van deze Chinese rakettrap.
Onderzoekers van de Universiteit van Arizona hebben nu aangetoond dat het echt om een raket van de Chang’e 5-T1-missie gaat. Daarnaast ontdekten ze dat de raket een niet nader genoemde, extra lading met zich mee droeg. Dat zou de dubbele krater verklaren.
Verf
De ronddwalende raket werd al in maart 2015 ontdekt door astronomen van de Catalina Sky Survey, ook van de Universiteit van Arizona. Het bleek al snel dat het om een door de mens gemaakt object ging. Eerst dachten astronomen dat het ging om een verdwaalde Falcon 9-raket van het Amerikaanse bedrijf SpaceX. Maar later bleek de baan van het object niet te rijmen met de lancering van de Falcon 9.
De raket was te klein om in detail te bestuderen met telescopen. Onderzoeker van de Universiteit van Arizona besloten daarom om het licht dat het object weerkaatste nauwkeurig te analyseren. Daaruit konden ze afleiden uit welk materiaal de buitenkant van de raket bestond. Ze konden zelfs het type verf vaststellen.
De verf wees uit dat het geen Falcon 9-raket was, maar een raket van een in 2014 gelanceerde Chang’e 5-T1-missie. Deze missie was een onderdeel van het Chinese maanonderzoeksprogramma. Chang’e 5-T1 was een oefening voor de Chang’e 5-missie, die in 2020 werd gelanceerd om maanmateriaal terug te brengen naar de aarde.
Uit de manier waarop het object licht weerkaatste, konden astronomen ook iets afleiden over de beweging van de raket. ‘Als de brede kant van de raket op je gericht is, krijg je meer licht, en als hij draait, krijg je minder licht van die kant’, zegt astronoom Vishnu Reddy van de Universiteit van Arizona.
Extra lading
De onderzoekers verwachtten een object te zien dat een beetje heen en weer wiebelde terwijl hij door de ruimte dwaalde. Omdat de brandstof tijdens de lancering is opgebruikt, bestaat de raket namelijk uit een lege schil met aan de ene kant twee zware motoren, van elk bijna 550 kilogram. Er was echter geen gewiebel te zien. Het object leek te tuimelen op een verrassend stabiele manier.
Die waargenomen beweging wijst erop dat er aan de andere kant van de raket een flink tegengewicht zat. Het was bekend dat er op deze raket, tegenover de motoren, meetinstrumenten zaten. Maar die wogen samen hooguit veertien kilo. Dat is bij lange na niet voldoende om de tuimelbeweging te verklaren. En het verklaart ook de dubbele krater niet.
Om twee even grote kraters te veroorzaken, heb je aan weerzijde van de raket ongeveer even grote massa’s nodig. Als de raket aan een zijde de motoren had hangen, en aan de andere zijde een lading van ongeveer duizend kilo, dan zou dat zowel de tuimelbeweging als de twee kraters verklaren.
Waar die lading uit bestond, is niet bekend. Vanuit China is er nog geen reactie gegeven op deze bevindingen. De onderzoekers weten niet wat het is, zegt Reddy. ‘Het zou zo simpel kunnen zijn als ballast om de lading in balans te houden.’
Ruimtepuinplan
Het onderzoek laat maar weer eens zien dat het belangrijk is om ruimtepuin in de gaten te houden. Naast het volgen van ruimtepuin, moet er volgens Reddy ook een plan komen voor het opruimen ervan. ‘Omdat we van plan zijn om terug te gaan naar de maan, met tientallen missies, moeten we serieus nadenken over het verwijderen van gebruikte raketonderdelen uit de maanomgeving’, zegt hij.
‘Er zijn manieren om dit te doen, maar de verschillende landen die op dit gebied actief zijn, moeten samenkomen en het eens worden over gemeenschappelijke normen zodat we de omloopruimte in het aarde-maan-systeem niet vervuilen’, aldus Reddy.
