AMSTERDAM (NL) – Op school leerden we dat het verschuiven van aardplaten soms gepaard gaat met aardbevingen, het ontstaan van nieuwe bergketens en veranderingen in rivieren. De invloed van de plaatverschuivingen op rivieren blijkt nu minder groot dan werd aangenomen.


De op 11 februari aan de Vrije Universiteit gepromoveerde Margriet Huisink onderzocht de invloed van het klimaat op de loop van de Maas. Ze bestudeerde gegevens van de Maas bij Nijmegen en Venray ten tijde van de laatste ijstijd zo’n tienduizend tot dertienduizend jaar geleden. Het klimaat varieerde toen in korte tijd sterk. De loop van de rivier veranderde, veel meer dan tektonische bewegingen, het verschuiven van platen, voorspellen.

De Amsterdamse aardwetenschapper onderzocht aan de hand van grondboringen en bodemkaarten de begroeiing van de Maasoevers tussen Cuijk en Wansum. Met het klimaat veranderde namelijk ook de vegetatie. “De vegetatie tijdens deze ijstijd lijkt op die van Lapland; kaal, geen bomen, veel heide en kruiden.” zegt Huisink. Een temperatuurverhoging zorgt voor een dichtere begroeiing. Meer vegetatie beschermt de bodem tegen erosie en leidt tot een kalmere rivier. Bij kouder weer vermindert de bodembegroeiing en verwildert de rivier. Tot dertienduizend jaar geleden was de Maas een wild slingerende rivier. Toen steeg de temperatuur ongeveer tien graden en veranderde de Maas in een meanderende stroom. Tweeduizend jaar later koelde het land gedurende een korte periode af en werd de Maas weer woester. “De ijstijd eindigde tienduizend jaar geleden en de Maas veranderde definitief in de rustige rivier zoals we die nu kennen.” licht de onderzoekster toe.

Het klimaat heeft dus veel invloed op de rivier. Tektoniek speelt slechts op de achtergrond een rol. Met de experimentele gegevens uit Huisinks onderzoek proberen de onderzoekers van de faculteit aardwetenschappen nu een model op te stellen dat het gedrag van rivieren in de toekomst voorspelt.

David Redeker