‘Ik kan geen woorden vinden om me te verontschuldigen.’ Dat zei onderzoeker Haruko Obokata, van het Riken-institute in Kobe, Japan, vandaag nadat ze had toegegeven haar beruchte STAP-celexperimenten niet te kunnen reproduceren.
Een team onderzoekers van het instituut hebben onder leiding van Obokata acht maanden lang gepoogd de experimenten te reproduceren die voor het eerst gepubliceerd waren in artikelen die in januari van dit jaar verschenen. Daarin werd beweerd dat vrijwel elke volwassen cel in een stamcel omgetoverd zou kunnen worden door een half uur in een zuurbadje. Deze methode leek veelbelovend voor de regeneratieve geneeskunde, omdat het het mogelijk zou maken om cellen te maken zonder daarvoor genen te herprogrammeren of een embryo te vernietigen. Obokata c.s. noemden deze techniek stimulus–triggered acquisition of pluripotency (STAP).
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Na de publicatie bleek geen enkel onafhankelijk onderzoeksteam in staat de resultaten te reproduceren. Wel ontdekten onderzoekers in verschillende delen van de wereld na bestudering van de artikelen vele tekortkomingen, zoals gemanipuleerde en verkeerd gelabelde afbeeldingen.
In april werd Obokata schuldig bevonden aan wetenschappelijk wangedrag naar aanleiding van een onderzoek naar twee van de zes problemen met de artikelen. In juli werden beide artikelen uit Nature teruggetrokken.
Zelfmoord
Obokata’s collega bij Riken, Yoshiki Sasai, werd in augustus dood in zijn laboratorium aangetroffen, ogenschijnlijk na zelfmoord. Sasai, auteur van de artikelen, was vrijgesproken van wangedrag maar heeft wel kritiek te verduren gekregen voor zijn onoplettendheid.
In een persverklaring gaf Obokata vandaag toe dat ze geen overtuigend bewijs van de STAP-cellen kan reproduceren. Daarbij tekende ze aan dat omstandigheden waarin ze moest werken minder dan optimaal waren. Ze heeft ontslag genomen bij het instituut.
Volgens Shinichi Aizawa, een bioloog van Riken die het verificatieonderzoek leidde, is het wel gelukt om de fluorescentie te recreëren die Obokata aangezien had voor een teken van pluripotentie: het vermogen van een cel om te veranderen in de meeste andere celtypes. Alle andere methodes om pluripotentie aan te tonen slaagden niet.
Lees ook