Sommige zeeslakken kunnen hun eigen kop afscheiden en er een compleet nieuw lichaam onder laten groeien. Biologen weten nog niet hoe de slakken het in hun hoofd halen dit te doen.
Het gaat om twee soorten fluweelslakken: de Elysia atroviridis en de Elysia marginata. Dit zijn enkele centimeters grote zeeslakken zonder huisje.
Biologen van de Nara Women’s University in Japan onderzochten deze zeeslakken in het lab. Tot hun verbijstering zagen ze in hun aquarium opeens een losse kop ronddrijven. En gek genoeg bleef de lichaamsloze slak gewoon in leven.
Frans de Waal (1948-2024): ‘Zo speciaal zijn wij mensen niet’
Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. In juni 2019 interviewde New Scientist De Waal. De les die hij meegaf: ‘zo speciaal zijn wi ...
Later zagen de biologen hoe dit komt: de slakken stoten soms uit zichzelf hun lichaam af. Binnen enkele dagen groeit de wond aan de nek dicht. Wanneer de slak jong genoeg is, gaat hij daarna rustig verder met algen eten. Vervolgens groeit zijn lichaam weer aan: binnen een week heeft hij een nieuw hart, binnen drie weken een volledig nieuw lijf.
Algendieet
Deze combinatie van lichaamsdelen afwerpen (autotomie) en weer aan laten groeien (regeneratie) komt voor bij meer dieren. Sommige hagedissen kunnen bijvoorbeeld vrijwillig hun staart afstaan wanneer die door een roofdier wordt gegrepen. Die staart groeit dan later weer terug. Nog nooit is er echter een dier gezien dat zijn hele lichaam kan inruilen voor een nieuw exemplaar.
Hoe krijgen deze zeeslakken dit voor elkaar? De biologen denken dat hun algendieet ermee te maken heeft. De twee fluweelslakken zijn uniek in het feit dat ze de bladgroenkorrels van de algen in zich opnemen. Deze bladgroenkorrels stellen de algen in staat tot fotosynthese: het via zonlicht omzetten van koolstofdioxide in glucose, dat vervolgens als brandstof kan worden gebruikt.
Dankzij de opname van de bladgroenkorrels beheersen de zeeslakken dit trucje waarschijnlijk ook. Doordat de afgescheiden koppen algen blijven eten, produceren ze genoeg brandstof om in leven te blijven en een nieuw lichaam aan te laten groeien. Deze groei wordt dan geregeld door een soort stamcellen in de nek van de slakken, vermoeden de biologen.
Waarom?
Alleen jongere exemplaren bleken een nieuw lichaam te kunnen aangroeien. Wanneer een oudere zeeslak zijn lijf afwierp, dreef de kop nog zo’n tien dagen eenzaam rond, om daarna te overlijden.
Verder groeiden uit de afgeworpen lichamen geen nieuwe koppen. Een fluweelslak kan zichzelf dus niet dupliceren. Wel bleven de verstoten lichamen nog dagen- of zelfs maandenlang bewegen en reageren op aanrakingen.
De vraag die rest: waarom werpen de zeeslakken vrijwillig hun lichaam af? De biologen weten het nog niet. Mogelijk is het een drastische manier om verlost te raken van parasieten die hun voortplanting belemmeren. Vervolgonderzoek moet hier meer duidelijkheid over geven.
We staan dus in de beginfase van fascinerend zeeslakonderzoek; de kop is eraf, maar deze ontdekking krijgt wellicht nog een staartje.
