‘Open access groeit sneller dan verwacht’

Volgens NWO-bestuurders Jos van Engelen en Franceska de Jong zou de Europese Commissie harder moeten optreden om wetenschappelijke publicaties publiek toegankelijk te maken. Robert-Jan Smits, directeur-generaal Onderzoek en Innovatie van de Europese Commissie, deelt de mening dat open access te langzaam vooruit gaat echter niet.

‘De Europese Commissie heeft een actief beleid op het gebied van open access. Zo heeft de Commissie onder meer een open access-pilot gefinancierd op een aantal specifieke gebieden binnen het Zevende Kaderprogramma voor Onderzoek en Technologie (2007-2013). Met de start van Horizon 2020, het nieuwe EU R&I financieringsprogramma (2014-2020) zal de Europese Commissie zelfs een stap verder gaan door open access tot ‘peer review’ publicaties verplicht te stellen voor alle projecten die gefinancierd zullen worden. Daarnaast zal de Commissie blijven overleggen met Lidstaten en relevante stakeholder organisaties om ook op nationaal niveau open access vooruit te brengen. Overigens legt de Commissie de vorm van open access niet op, maar ondersteunt zowel de zogenoemde green-aanpak (zelf-archivering, ofwel het deponeren in elektronische online archieven) als de gold-aanpak (onmiddellijke publicatie in open access-tijdschriften).

‘Ik deel niet de mening dat open access te langzaam vooruit gaat. Integendeel, een recente studie, uitgevoerd door ScienceMetrix en gefinancierd door de EU, geeft aan dat mondiaal gezien open access sneller gegroeid is dan verwacht: ongeveer 50% van de in 2011 gepubliceerde artikelen zijn gratis beschikbaar in 2013. De studie heeft beschikbaarheid van publicaties onderzocht in 22 kennisgebieden binnen de Europese Unie, Brazilië, Canada, Japan en de Verenigde Staten. De studie concludeert dat een meerderheid van de artikelen nu gratis beschikbaar is in de algemene wetenschapsgebieden, in technologiegebieden, in biomedisch onderzoek, en in biologie, wiskunde en statistiek.’