Tand(steen) des tijds

De microbiële smurrie die zich dagelijks op je tanden afzet, fossiliseert letterlijk waar je bij staat. Fossiele tandsteen kan ons daardoor een kijkje geven in het leven van onze voorouders. Het onthult wat er op hun menu stond, hoe ze met elkaar omgingen en hoe ze evolueerden.

‘Het is het enige deel van je lichaam dat fossiliseert terwijl je nog leeft’, zegt archeogeneticus Tina Warinner van het Max-Planck-Instituut voor de Geschiedenis van de Mensheid in het Duitse Jena. Als je wilt zien waar ze het over heeft, ga dan eens voor een spiegel staan en bekijk de achterkant van je onderste voortanden. Afhankelijk van je mondhygiëne zal je waarschijnlijk een dunne, geelbruine lijn zien op de plek waar het glazuur en het tandvlees elkaar raken. Dit is tandplak: een levend laagje microben dat groeit op het tandoppervlak – of, nauwkeuriger gezegd, op het oppervlak van oudere laagjes tandplak. Als je het spul niet verwijdert, bijvoorbeeld door het weg te poetsen of schrapen, dan verhardt het. Dit gebeurt doordat in het speeksel opgeloste mineralen erop neerslaan. Daarbij sterven de microben en verstenen ze tot een harde substantie: tandsteen.