Een gedreven buitenstaander biedt een alomvattend verhaal over de Nederlandse wetenschapper aan wie in 1901 de allereerste Nobelprijs voor de scheikunde werd toegekend: Jacobus Henricus van ’t Hoff.
Moleculen hebben een driedimensionale vorm, en die vorm heeft invloed op hun eigenschappen. Zonder ook maar een experiment te hebben uitgevoerd, deed Jacobus Henricus van ’t Hoff dit baanbrekende inzicht op toen hij als student in de universiteitsbibliotheek zat. ‘Student’, dat leest u goed: hij was nog niet afgestudeerd ten tijde van zijn belangrijkste ontdekking. Met Een gedreven buitenstaander is dit inzicht beloond met een veelzijdige biografie.
Biograaf Rob van den Berg, zelf fysisch chemicus, heeft de duidelijke keuze gemaakt om de aandacht voor de emoties en het karakter van Van ‘t Hoff tot het minimum te beperken. In die zin wijkt het boek af van veel moderne biografieen, die vaak minstens zoveel woorden besteden aan de beslommeringen uit het priveleven van de hoofdpersoon als aan de prestaties waaraan diegene zijn of haar roem te danken heeft.
Voor zijn onderzoekswerk verdient Van den Berg complimenten, de veelzijdigheid en gedetailleerdheid van de biografie is indrukwekkend. Het boek schetst een mooi beeld van de tijdgeest en de culturele en wetenschappelijke context waarbinnen Van ’t Hoff zijn ontdekkingen deed. Ook die ontdekkingen worden echt op academisch niveau uitgelegd, inclusief structuurformules en reactievergelijkingen. Er zijn maar weinig biografieen van Einstein en Hawking waarin hun ideeen op soortgelijk niveau aan de lezer worden uiteengezet. Enerzijds ontstijgt het boek hierdoor het niveau van de sappige anekdotes, anderzijds is het met vijfhonderd pagina’s wel behoorlijk lijvig geworden. In die zin vernauwt de volledigheid de doelgroep. De biograaf heeft zijn eigen lat hoog gelegd, maar daarmee ook die van de lezer.
