In 2007 vonden archeologen bij de restauratie van de Grote Kerk in Den Haag het graf van de beroemde Hagenaren, Constantijn en Christiaan Huygens. Deze zomer herbergt de kerk daarom een imposante tentoonstelling over het leven en werk van vader en zoon Huygens.
Een twintiger was Christiaan Huygens nog maar, toen hij rond 1655 de toverlantaarn uitvond. Of, zoals hij zelf schreef, de Laterna Magica, want Christiaan sprak al sinds zijn negende vloeiend Latijn. Het apparaat bestond uit een kaars en twee lenzen en je kon er kleine afbeeldingen mee op de muur projecteren. Vader Constantijn was zo verheugd met de uitvinding dat hij enkele jaren later zelfs een voorstelling wilde geven aan het Franse hof. Christiaan vond dat maar niks, hij was inmiddels wel met belangrijker zaken bezig en was bang dat anderen hem zouden bespotten om zijn kinderspeelgoed. Om verspreiding te voorkomen, saboteerde hij zelfs zijn eigen toverlantaarn en beweerde hij hem niet meer te kunnen repareren.
Deze anekdote is typerend voor Christiaan Huygens. Briljant, technisch, veelzijdig, een tikkeltje eigenwijs, maar bovenal de bedenker van talloze uitvindingen en theorieën die de wereld hebben veranderd. Zijn leven en werk staan centraal in een deel van de tentoonstelling Constantijn & Christiaan Huygens – Een gouden erfenis in de Grote Kerk in Den Haag.
De tentoonstelling bevat zeker niet alleen instrumenten achter glas. ‘We willen dat iedereen zelf ervaart hoe leuk Christiaans werk eigenlijk is,’ zegt gastconservator Charlotte Lemmens terwijl ze enthousiast een schommel voortduwt. De schommel maakt duidelijk hoe Huygens met zijn slinger de eerste nauwkeurige klok ontwierp. ‘De tentoonstelling moet zowel kinderen als volwassenen blij maken, of ze nu veel of weinig van natuurkunde weten’, zegt Lemmens.
Ondertussen loopt haar mede-gastconservator Vincent Icke, sterrenkundige aan de universiteiten van Amsterdam en Leiden, over een stuk vloer waarop spontaan allerlei golfpatronen verschijnen. Huygens was namelijk de eerste die licht vergeleek met golven in water, een idee dat de vloer op fascinerende wijze visualiseert. Icke: ‘Iedereen kan hier zelf ontdekken wat Christiaans theorieën inhouden. Toen Koningin Beatrix hier stond bij de opening, zei ze verrast: ‘Ook als ik stilsta gebeurt er van alles!’’
Verderop staat de Muur der Veelheid, waar je Huygens’ originele manuscripten op een groot scherm kunt laten projecteren. Lemmens: ‘Hier zie je hoe veelzijdig Christiaan was. Hij was niet alleen met fundamentele wetenschap bezig, maar ook met het maken van een waterzuiveringsapparaat of een schoen met een veersysteem.’ Volgens Icke zie je die veelzijdigheid terug bij het lezen van zijn manuscripten. ‘Soms merk je aan de hoeveelheid doorhalingen dat Christiaan zich even niet goed kon concentreren. Dan ging hij een nieuwe uitvinding tekenen, om vervolgens met frisse moed verder te gaan’, zegt Icke.
De tentoonstelling eindigt in Londen, waar Christiaan op late leeftijd enkele maanden verbleef en onder meer Isaac Newton ontmoette. Hoewel Huygens een grondlegger is van de volledige klassieke mechanica, is Newton bij het grote publiek veel bekender. Volgens Icke heeft dat te maken met hun wetenschappelijke visie. ‘Mensen hunkeren naar vaste wetten, zoals die van Newton. Christiaan gaf altijd aan dat de werkelijkheid juist niet in zulke wiskundige wetten te vangen is.’
Lemmens denkt dat ook het karakter van Huygens een rol heeft gespeeld. ‘Hij was erg perfectionistisch en wilde zijn ontdekkingen zelden publiceren.’
Beiden hopen dat Huygens met de tentoonstelling de erkenning krijgt die hij verdient. ‘Christiaan was een echte homo universalis, een wetenschapper die op alle terreinen uitblonk’, zegt Icke. ‘Bovendien had hij de unieke gave dat hij zijn theorieën ook in de praktijk kon toepassen.’
Constantijn & Christiaan Huygens – Een gouden erfenis
Geopend tot en met 28 augustus op dinsdag t/m zondag
€13,50 voor volwassenen, €12,50 online besteld. Diverse
kortingen voor kinderen, museumjaarkaart- en CJP-pashouders
Grote kerk
Torrenstraat, Den Haag
www.huygenstentoonstelling.nl