De wetenschap experimenteert veel op dieren, waarvan de meeste een roemloze dood sterven. Zo niet de hond van Pavlov, die na zijn dood de geschiedenisboeken inging als proefdier in een baanbrekend experiment in de psychologie. Daarnaast is de kat van Schrödinger het bekendste beest uit de natuurkunde, ook al weten we daar niet zeker van of hij dood is. Beide beesten zijn nu naamgever geworden van twee boeken over het vakgebied van hun baasjes.
Wetenschapsschrijver Adam Hart-Davis neemt je op chronologische volgorde mee langs vijftig onderzoeken in beide vakgebieden. Ieder onderzoek krijgt precies drie pagina’s, waardoor het geheel snel wegleest.
Doordat men pas een paar eeuwen na de verlichting de menselijke geest serieus begon te bestuderen, is het tijdspad van de natuurkunde twintig keer zo lang. In De kat van Schrödinger zit hierdoor meer historisch perspectief. Het is indrukwekkend hoe mensen duizenden jaren geleden met schaduwen en wiskunde uit de brugklas de omtrek van de aarde berekenden.
De hond van Pavlov is vanuit ethisch oogpunt interessanter. De wijze waarop proefpersonen soms voorgelogen werden, leverde mooie experimenten op, maar is nu onacceptabel. In de jaren zestig kregen proefpersonen bijvoorbeeld op dwingende wijze te horen dat ze anderen dodelijke elektroshocks moesten toedienen, waarna sommigen dit ook deden. De shocks waren nep, de trauma’s van de proefpersonen niet.
Door hun vorm blinken de boeken niet uit in diepgang, maar het hoge amusementsgehalte compenseert daarvoor ruimschoots. De hond van Pavlov leent zich iets beter voor de gekozen opzet dan De kat van Schrödinger. Bij die laatste levert de vorm een zeer simplistische voorstelling van zaken op. Vaak laat psychologisch onderzoek zich iets makkelijker kort samenvatten dan bijvoorbeeld de ontdekking van het higgsdeeltje.
