Om problemen effectief te kunnen aanpakken, moet je eerst de feiten kennen. Onder dit motto heeft klimaatdenker Vaclav Smil Zo zit de wereld in elkaar geschreven. Het ‘probleem’ is in dit geval het scheppen van een duurzame economie waarin iedereen een redelijke kwaliteit van leven behoudt. De ‘feiten’ zijn een groot overzicht van alles wat er nodig is om onze huidige levenskwaliteit te garanderen.
Waar de energietransitie en het halen van klimaatdoelen tegenwoordig vaak als een kwestie van politieke (on)wil worden beschouwd, schetst Vaclav Smil goed hoe eerst de technologische barrières overwonnen moeten worden. Vaak wordt de overgang naar een CO2-neutrale economie gesimplificeerd tot het nog redelijk haalbare ‘meer zonnepanelen en windmolens bouwen’, maar Smil legt zoveel vingers op zere plekken dat hij aan twee handen niet genoeg heeft. Zo legt hij uit dat processen die veel energie verbruiken doorgaans niet geschikt zijn om op elektriciteit te draaien, en dat zelfs als dat wel zou kunnen grootschalige en langdurige opslag van elektriciteit een onoverkomelijk probleem vormt.
Objectiviteit
Toch is het boek nergens echt activistisch. Smil slaagt erin om op een dunne grens tussen wetenschappelijke objectiviteit en politiek engagement te balanceren. Dat lukt hem mede door zijn wereldwijde en historische perspectief. Door het probleem zo breed in beschouwing te nemen, dringt zich nergens een schuldvraag op.
Smil strooit met cijfers en feiten, maar plaatst deze wel altijd in een duidelijke context. Ook wordt de argwanende lezer bediend met een bronvermelding van maar liefst 75 pagina’s, ongeveer een vijfde van het boek. Iets meer visuele ondersteuning in de vorm van tabellen en grafieken zou de overzichtelijkheid wel bevorderen.
Encyclopedie
Het ‘kennen van de feiten’ is met dit boek zeker gelukt. Het ‘effectief aanpakken van het probleem’ heeft minder aandacht gekregen. Je zou Smil daarom kunnen bekritiseren voor het niet aandragen van concrete oplossingen. Toch zou dat niet helemaal terecht zijn. Juist door te laten zien hoeveel haken en ogen er zitten aan het creëren van een duurzame mondiale economie, zou het erg nep aanvoelen als hij op het eind van ieder hoofdstuk een ‘oplossing’ zou aandragen.
Door zijn volledigheid heeft het boek een encyclopedisch karakter gekregen. Een gevolg daarvan is dat niet alles wat je in het boek leest nieuw zal klinken. De toegevoegde waarde van het boek ligt dan ook vooral in de grondige onderbouwing en alomvattendheid, die Zo zit de wereld in elkaar verplichte leeskost maakt voor iedereen die de wereld wil veranderen.
