Zowel het coronavaccin van Moderna als dat van Pfizer lijkt 95 procent effectief te zijn. Ook lijken beide vaccins goed te functioneren bij de mensen die bescherming het hardst nodig hebben, namelijk de 65-plussers.
Het vanuit de Verenigde Staten opererende bedrijf Moderna kwam eerder deze week naar buiten met de hoge effectiviteit van hun mRNA-1273-vaccin. Pfizer, dat eerder een effectiviteit van 90 procent zag in een tussentijdse analyse, maakte vandaag bekend met hun BNT162b2-vaccin ook op 95 procent te zitten, nu de studie van deze farmaceutische gigant is afgerond.
Verder kan het vaccin van Moderna opgeslagen worden in een normale vriezer of koelkast. Mogelijk hoeft ook het vaccin van Pfizer niet per se bij -70 graden Celsius bewaard te worden, zoals eerder werd gerapporteerd.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Als de vaccins van Moderna en Pfizer echt zo effectief zijn, zijn de vooruitzichten goed voor de andere coronavaccins die op een vergelijkbare manier werken. Een aantal daarvan wordt momenteel al getest op mensen.
Zulke vaccins zijn heel gewild: wereldwijd zijn tot nu toe bijna 55 miljoen gevallen van covid-19 gerapporteerd. Het aantal gevallen stijgt vooral snel in de VS, waar 150.000 nieuwe besmettingen per dag ontstaan.
Ook getest op ouderen
Meer dan 30.000 mensen in de VS van achttien jaar of ouder nemen deel aan de fase III-studie van het Moderna-vaccin. De helft van de deelnemers kreeg een placebo in plaats van het vaccin.
De tussentijdse analyse van Moderna is gebaseerd op de eerste 95 gevallen van covid-19 die zijn vastgesteld. 90 van deze mensen, onder wie 15 met ernstige verschijnselen, hadden de placebo gekregen. Slechts 5 van de besmette deelnemers hadden het vaccin gekregen – en geen van deze patiënten vertoonde ernstige symptomen.
Bij Pfizer gaat het om 170 gevallen van covid-19. 162 van deze patiënten hadden de placebo gehad, 8 het vaccin. Van de 10 ernstige covid-19-gevallen hadden er 9 de placebo gehad en 1 het vaccin.
Moderna zegt dat er onder de 95 mensen die covid-19 kregen mensen waren van 65 jaar of ouder. De tussentijdse resultaten van de Pfizer-studie bevatte eerder geen details over de leeftijden van de deelnemers, maar nu stelt Pfizer dat ‘de waargenomen werkzaamheid bij 65-plussers 94 procent bedroeg’. Bio-ingenieur Anna Blakney van Imperial College London zegt echter dat we meer data zullen moeten zien om vast te kunnen stellen of het vaccin ook echt zo effectief is bij ouderen.
Geen ernstige bijwerkingen
Tot nu toe suggereren de resultaten ook dat zowel het Pfizer- als het Moderna-vaccin veilig is. Sommige deelnemers van de Moderna-studie meldden pijn op de plek waar de injectie had plaatsgevonden, moeheid, hoofdpijn en spier- of gewrichtspijn, wat wel vaker gebeurt na vaccinaties. Pfizer noemt moeheid en hoofdpijn als de meestvoorkomende bijwerkingen. Bij geen van beide vaccins zijn ernstige bijwerkingen gemeld.
Zowel het Moderna- als het Pfizer-vaccin zijn messenger-RNA-vaccins (mRNA). Ze bevatten het gen dat verantwoordelijk is voor het aanmaken van de eiwitten die als stekels op de buitenkant van het coronavirus zitten. Nadat het mRNA in menselijke cellen is beland, beginnen die deze ‘stekeleiwitten’ aan te maken. Deze eiwitten bewegen vervolgens naar de buitenkant van de cel, waar ze een immuunrespons oproepen.
Drie andere mRNA-vaccins worden ook al op mensen getest, dus de vooruitzichten daarvoor zijn eveneens goed. ‘Het is een veelbelovend resultaat voor mRNA-vaccins in het algemeen’, zegt Blakney.
Bovendien zijn mRNA-vaccins beter te produceren dan traditionelere vaccins, voegt ze daaraan toe. ‘Het is gewoon zoveel makkelijker om ze op grote schaal te produceren.’
DNA- en adenovirusvaccins
Ook worden er vijf DNA-vaccins op mensen getest. Hierbij wordt het stekeleiwit afgeleverd in de vorm van DNA in plaats van mRNA. Om deze vaccins toe te dienen, is echter speciale apparatuur en training nodig. Bij mRNA-vaccins is dat niet het geval.
Verschillende adenovirusvaccins bevinden zich eveneens in het stadium van tests op mensen. Tot deze groep behoort het vaccin dat wordt ontwikkeld door AstraZeneca en de Universiteit van Oxford (het ‘Oxfordvaccin’), en het Russische vaccin Sputnik V. Deze vaccins werken ook door het gen voor stekeleiwitten af te leveren bij cellen. Hier zijn ze echter verpakt in een leeg adenovirus in plaats van de vetachtige druppels waar de meeste mRNA- en DNA-vaccins mee werken.
Afgelopen week claimde Rusland dat het Sputnik V-vaccin 92 procent effectief is. Veel deskundigen zeggen echter dat er bij deze studie sprake is van te weinig covid-19-gevallen om die claim te rechtvaardigen.
Als op zijn minst een deel van deze andere vaccins net zo effectief blijkt als het Moderna-vaccin, wat steeds aannemelijker lijkt, dan zal de klus die het vaccineren van de hele wereldbevolking behelst een stuk makkelijker worden.
1 miljard vaccins in 2021?
Een nadeel van het Moderna-vaccin is dat elke dosis meer mRNA bevat dan het Pfizer-vaccin. Dat maakt het moeilijker te produceren. Toch verwacht Moderna dat het in de VS eind dit jaar 20 miljoen doses van mRNA-1273 klaar kan hebben voor verzending. Ook zegt het bedrijf dat het in 2021 tussen 500 miljoen en 1 miljard vaccins kan maken. Pfizer verwacht wereldwijd tot 50 miljoen doses te kunnen produceren in 2020, en tot 1,3 miljard doses in 2021.
Aan Imperial College London wordt eveneens een mRNA-vaccin ontwikkeld, dat binnenkort op een grote groep mensen getest kan worden. Dit is een zogenoemd zelfversterkend mRNA-vaccin. Dat wil zeggen dat er meer kopieën van het mRNA worden gemaakt als dat zich eenmaal in een cel bevindt. Hierdoor is er een veel kleinere dosis nodig dan bij de vaccins van Moderna en Pfizer, waardoor het nog sneller te produceren is.
