De verspreiding van ziekteverwekkers zoals het coronavirus volgt een paar simpele regels. Op basis hiervan kun je voorspellen hoe snel het aantal infecties zal stijgen, hoe moeilijk de ziekte te stoppen is en hoe erg de situatie kan uitpakken. Dit zijn de drie belangrijkste factoren die de verdere verspreiding van het Wuhan-virus bepalen.
Overdraagbaarheid
In het geval van virussen die nieuw zijn voor de mens is het behoorlijk ingewikkeld om de variabelen te meten die inzicht geven in de ernst van een besmettingsgolf. Allereerst heb je het reproductiegetal nodig, aangeduid met R0.
Als iedereen vatbaar is voor een infectie – en dat is in het geval van het Wuhan-virus zo, aangezien het een virusvariant is die niet eerder bij mensen is voorgekomen – dan is R0 het gemiddelde aantal andere mensen dat een drager van het virus infecteert. Enkele onderzoeksteams hebben in totaal twaalf verschillende schattingen gemaakt voor dit getal. Als je deze bij elkaar raapt, kom je op een R0 tussen de 1,8 en 3,3.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Een epidemie stoppen vereist dat het gemiddeld aantal nieuwe mensen dat elke geïnfecteerde besmet kleiner is dan één. Dit kan gebeuren wanneer mensen immuun worden, een vaccinatie krijgen of hun gedrag aanpassen om overdracht te voorkomen. In het geval van het Wuhan-virus mijden mensen in China op dit moment al mensenmassa’s en openbaar vervoer.
Het aantal besmettingen
De tweede variabele is het totaal aantal besmettingen. Omdat de ziekte op de griep lijkt en zich soms alleen in milde symptomen uit, worden veel gevallen waarschijnlijk niet gediagnosticeerd.
Reizigers die lange afstanden afleggen, worden echter veel kritischer bekeken. Ervan uitgaande dat het risico op infectie bij hen niet dramatisch veel hoger is dan bij mensen die niet reizen, kan het aantal infecties in deze groep een indicatie geven van het totale aantal. Twee onderzoeksgroepen berekenden op deze manier dat het aantal werkelijke besmettingen in Wuhan tien tot veertig keer zo hoog kan liggen als de officiële cijfers aangeven.
Wanneer een virus van dieren op mensen overspringt, zoals het geval is bij dit coronavirus, is het de vraag of het na de eerste overdracht nog steeds over blijft springen. Tot nu toe zien onderzoekers erg weinig genetische variatie in het virus, wat impliceert dat het slechts één keer op mensen is overgesprongen.
Verdere genetische analyse van het virus wijst er ook op dat het ogenschijnlijk stabiel is: het lijkt onveranderlijk en zich niet aan ons aan te passen.
Dodelijkheid
De laatste cruciale variabele is de dodelijkheid. Hier kunnen we nu nog niet al te veel over zeggen. Op dit moment is het aantal dodelijke slachtoffers ongeveer 2 procent van het totale aantal bekende besmettingen. Maar de Chinese nationale gezondheidscommissie noemt andere cijfers. Volgens hen is 5 procent van de bekende gevallen óf gestorven, óf hersteld. Een aantal uit de restgroep zal ook overlijden, wat het werkelijke sterftecijfer hoger maakt.
Een onderzoek onder mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, suggereert dat het sterftecijfer 14 procent is. Hierbij gaat het echter alleen om heel ernstige gevallen die een ziekenhuisopname vereisten. We weten niet hoeveel mensen een milder ziektebeeld hadden. Die mensen brengen het sterftecijfer waarschijnlijk flink omlaag.
