De panda komt mogelijk oorspronkelijk uit Europa, en niet uit Azië. Nieuwe fossielen van tanden gevonden in Hongarije onthullen een berensoort met hetzelfde dieet als de moderne grote panda’s.
De grote panda (Ailuropoda melanoleuca) komt tegenwoordig alleen voor in beboste bergen in centraal China. Het dier staat bekend om het eten van bamboe. Wat precies de evolutionaire geschiedenis is van de grote panda is onbekend. De nieuwe vondst van fossiele tanden afkomstig van een vroege beersoort brengt hierin wellicht opheldering.
De fossielen van de panda-tanden zijn gevonden door David Begun van de Canadese University of Toronto, in Rudabánya, een dorp in Hongarije. Ze dateren van 10 miljoen jaar geleden, oftewel uit het late Mioceen. Het onderzoeksteam vergeleek de vorm, structuur en slijtagepatronen van de tanden met die van andere beren. Zulke slijtagepatronen vormen zich wanneer eten het glazuur van de tanden wegschuurt. Ze onthullen wat een dier at, en in dit geval was het dieet vergelijkbaar met dat van grote panda’s.
Frans de Waal (1948-2024): ‘Zo speciaal zijn wij mensen niet’
Primatoloog Frans de Waal is op 14 maart 2024 overleden. In juni 2019 interviewde New Scientist De Waal. De les die hij meegaf: ‘zo speciaal zijn wi ...
‘Beide soorten aten taaie plantensoorten, waardoor ze bij het kauwen hun voedsel eerder moesten schaven dan breken,’ zegt Louis de Bonis van de University of Poitiers in Frankrijk. ‘Dit vertelt ons dat de manier van leven van de voorouders erg vergelijkbaar was met de panda’s die nu leven.’
Nieuwe diersoort
De tanden behoorden aan een nog onbekende panda. Het onderzoeksteam noemt de soort Miomaci panonnicum. ‘Miomaci is niet een directe voorouder van de panda, maar eerder een ‘neef of nicht’’, zegt Bonis. ‘De soorten scheidden zich waarschijnlijk af in het midden van het Mioceen.’
Toen de Miomaci leefden was het klimaat in Europa warmer en natter dan nu. De chemische samenstelling van andere tanden in Rudabánya suggereren dat het gebied ooit een weelderig subtropisch bos aan de kant van een meer was. Zulke bossen verdwenen ongeveer 5 miljoen jaar geleden uit Europa. Dit kan hebben geleid tot het uitsterven van de Europese panda’s.
‘De omgeving werd kouder en droger’, zegt Bonis. ‘Er ontstond verandering in de diersoorten die voorkwamen in Europa. De soorten uit warme bossen waar de bomen dicht op elkaar stonden verdwenen.’ China zou wel eens de enige plek in die tijd geweest kunnen zijn waar panda’s konden overleven.
Migratieroute tussen Europa en Azië
Aangezien de panda’s alleen in China voorkomen, ging men ervan uit dat de pandafamilie daar al leeft sinds kort na de evolutionaire afsplitsing van de andere beren. Zo zijn er fossielen van panda’s gevonden in China van 8 miljoen jaar oud.
In 2012 echter vonden wetenschappers in Spanje tanden van mogelijk de oudste directe voorouder van de grote panda. Ze waren 11,6 miljoen jaar oud, wat suggereert dat de voorouders van de grote panda ontstonden in Europa voordat ze migreerden naar Azië. De vondst van de fossielen van Miomaci ondersteunen dit idee. ‘De directe afstamming van de bestaande grote panda is waarschijnlijk Aziatisch, maar mogelijk zijn ze ook gerelateerd aan oudere Europese varianten, die nu uitgestorven zijn’, zegt Juan Abella van de State University Santa Elena Peninsula in Ecuador.
‘Aangezien apen migreerde van Rudabánya naar Azië, bewijst dit dat verplaatsing tussen Europa en Azië mogelijk was’, zegt Russell Ciochon van de Amerikaanse University of Iowa. ‘We kunnen alleen niet vaststellen of een vroege grote panda is geëvolueerd in Azië en verhuisd naar Europa, of andersom.’
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: