Volgens wetenschappers is het niet langer belangrijk om met modellen te bepalen of een hittegolf waarschijnlijker is geworden door klimaatverandering. Tegenwoordig speelt klimaatverandering namelijk een rol bij alle hittegolven, stellen ze.

Elke hittegolf die nu optreedt is waarschijnlijker geworden door de klimaatverandering. Het is daarom niet langer nodig om met studies de rol ervan in individuele extreme hitteperiodes uit te pluizen, zegt een wetenschapper die pionier was in zulke ‘attributiestudies’.

Extreme weersomstandigheden

Onderzoekers waarschuwen er gewoonlijk voor om specifieke extreme weersomstandigheden niet zomaar aan de klimaatverandering toe te schrijven. Hittegolven in China en Japan vorige week zouden doorgaans niet in verband worden gebracht met klimaatverandering voordat er ’attributiestudies’ zijn verricht. Dat zijn studies die vergelijken hoe waarschijnlijk de hittegolven zijn in een wereld met een veranderd klimaat, vergeleken met de waarschijnlijkheid in een wereld zonder klimaatverandering.

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’
LEES OOK

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’

Met haar boomboor onderzoekt Valerie Trouet woudreuzen en reconstrueert ze wat die allemaal hebben meegemaakt.

Dergelijke studies, onder leiding van klimaatwetenschapper Friederike Otto van het Imperial College in Londen, zijn de afgelopen tien jaar steeds verder ontwikkeld en kunnen nu in een paar dagen worden uitgevoerd. Maar, zegt Otto, in het geval van hittegolven hoeven we daar niet langer op te wachten. ‘Ik denk dat we nu met een gerust hart kunnen zeggen dat elke hittegolf die zich nu voordoet, intenser en waarschijnlijker is geworden door de klimaatverandering’, zegt ze. ‘Er bestaat geen twijfel dat klimaatverandering een absolute game changer is als het gaat om hittegolven.’

Status quo

Wel kunnen veranderingen in landgebruik de precieze waarschijnlijkheid nog beïnvloeden. Mede daarom zegt Otto dat er nog studies nodig zullen zijn om precies te weten hoeveel waarschijnlijker en intenser hittegolven door de klimaatverandering zijn geworden. ‘We moeten niet stoppen met attributiestudies’, zegt ze. Maar de status quo, waarbij veel van die studies worden uitgevoerd door ngo’s,  zoals het World Weather Attribution project waar Otto deel van uitmaakt, is ‘zeker niet duurzaam’, voegt ze eraan toe.

Nationale weeragentschappen, zoals het Britse Met Office, zouden meer onderzoek moeten doen om een beeld te krijgen van de gevolgen van klimaatverandering, aldus Otto en haar collega’s in een vorige week gepubliceerde review over attributiestudies.

Peter Stott, hoofd klimaatattributie bij het Met Office, zegt dat dergelijk werk al wordt gedaan bij de organisatie. ‘We doen bij het Met Office al meer dan twee decennia onderzoek naar klimaatattributie, en we zijn al in staat om sommige extreme gebeurtenissen snel toe te schrijven met behulp van een peer reviewed methode.’

Luke Harrington van de Victoria University of Wellington in Nieuw-Zeeland, die samen met Otto aan het onderzoek heeft gewerkt, zegt dat hittegolven het soort extreme weersomstandigheden zijn dat het snelst verandert als gevolg van de klimaatverandering. ‘Je ziet een grotere toename in de frequentie van ernstige hittegolven bij elke extra graad opwarming van de aarde, vergeleken met de verandering in de frequentie van andere soorten extreem weer.’

Droogtes, bosbranden en zware regenval

Ter vergelijking: de meeste ernstige droogtes in de wereld zijn niet toe te schrijven aan klimaatverandering, aldus het rapport. En dat geldt ook voor de meeste bosbranden, met als uitzondering dat er veel vertrouwen is in een verband tussen klimaatverandering en steeds vaker voorkomende bosbranden in het westen van de VS. Maar zware regenval is in het grootste deel van de wereld wel toegenomen als gevolg van de klimaatverandering, en nergens ter wereld is de kans erop afgenomen.

Hittegolven die verband houden met de klimaatverandering hebben tussen 2000 en 2020 wereldwijd 157.000 mensen het leven gekost. 80 procent daarvan overleed tijdens de Europese hittegolf van 2003 of de Russische hittegolf van 2010. Harrington zegt dat dit aantal vrijwel zeker een onderschatting is, omdat in veel delen van de wereld geen toezicht wordt gehouden op hittegolven, en vaak ook geen definitie bestaat van een hittegolf. 

Van het totaal aan hittedoden werd slechts 6,3 procent van de sterfgevallen geregistreerd in Azië, Afrika, Zuid- en Midden-Amerika en het Caribisch gebied, ondanks het feit dat bijna 85 procent van de wereldbevolking in deze regio’s woont.