In alle vier de hoofdgebieden van het Groot Barrièrerif zijn koralen wit geworden, ondanks de verkoelende invloed van het klimaatfenomeen La Niña. Dit is de zesde grootschalige verbleking van het natuurwonder in de moderne tijd.
De koraalverbleking in het Australische Groot Barrièrerif is het gevolg van ongewoon hoge oceaantemperaturen. Niet eerder kwam zo’n grootschalige verbleking voor onder de verkoelende omstandigheden die worden gecreëerd door het La Niña-weerpatroon.
Een officiële analyse op basis van luchtonderzoeken wijst op grootschalige verbleking in alle vier hoofdgebieden van het rif. De noordelijke en centrale delen zijn het zwaarst getroffen. In het zuiden was de impact minder ernstig. ‘Wat we zien bij het Groot Barrièrerif is zeer zorgwekkend’, zegt marien bioloog Miriam Reverter van de Universiteit van Plymouth in het Verenigd Koninkrijk.
Hoe gevaarlijk zijn supervulkanen?
In het verleden stortten zogeheten supervulkanen de aarde meermaals in een desastreuze ‘vulkanische winter’. Gaat dat opnieuw gebeuren?
Afkoelingsfase
Het warmer worden van oceanen door klimaatverandering heeft geleid tot een toename van grootschalige verblekingsgebeurtenissen bij ’s werelds grootste rif: dit is de zesde sinds we dit in 1988 zijn gaan bijhouden, en de vierde in slechts zeven jaar. De oceaantemperaturen bij het rif lagen in maart op de meeste plaatsen tussen 0,5 en 2 graden Celsius boven het gemiddelde. Op sommige plaatsen was het zelfs 4 graden warmer. Normaal gesproken zou het water in maart koeler moeten worden.
De verbleking is des te opmerkelijker aangezien de regio zich in een afkoelingsfase bevindt die wordt veroorzaakt door La Niña. De ernstigste grootschalige verbleking vond plaats in 2016, het warmste jaar op aarde ooit, toen er sprake was van een El Niño-opwarmingsfase.
Hoogleraar mariene biologie Terry Hughes van de James Cook-universiteit in Australië twitterde dat de laatste grootschalige verbleking ‘een grimmige mijlpaal was tijdens wat een koelere zomer had moeten zijn.’
Complexe structuur
Reverter zegt dat deze mijlpaal betekent dat het koraal steeds minder tijd krijgt om op adem te komen. ‘Koraalrifwetenschappers dachten dat er een aantal jaar aan zou komen waarin koraalriffen konden herstellen’, zegt ze. ‘We dachten dat La Niña een veilige periode zou zijn. Dat blijkt niet te kloppen.’
Of de cumulatieve impact van frequentere grootschalige verblekingsgebeurtenissen koraal kwetsbaarder maakt voor nieuwe verbleking, wordt nog onderzocht, zegt Reverter. Maar ze zegt dat er aanwijzingen zijn dat de koraalrifsoorten die in de grootste aantallen afsterven tijdens grootschalige verbleking diegene zijn met een fysiek complexe, meer driedimensionale structuur. Hun verlies schaadt het vermogen van het rif om vissen een leefgebied te bieden en kustoverstromingen te verminderen.
Werelderfgoed
De Great Barrier Reef Marine Park Authority, die de onderzoeken uitvoerde met helikopters en kleine vliegtuigen, meldt op haar website dat het gebleekte koraal zich nog kan herstellen als het water afkoelt – zoals gebeurde in 2020 toen er relatief weinig koraalsterfte was ondanks dat er toen sprake was van de meest wijdverbreide verbleking ooit.
UNESCO, die het rif de status van Werelderfgoed heeft toegekend, verwijderde het natuurwonder vorig jaar van de lijst met locaties die gevaar lopen vanwege klimaatverandering, na een lobby door de Australische regering. In een reactie hierop zeiden Hughes en andere onderzoekers dat deze beslissing ‘wetenschappelijk bewijs ontkent’.
Nu blijkt dat het Groot Barrièrerif zo te lijden heeft, is het volgens Reverter belangrijk om de komende maanden ook ander koraal in de Stille en Indische Oceaan te monitoren om te zien of hittestress daar ook leidt tot meer wijdverbreide verbleking.
