Wetenschappers hebben maki’s gespot die op giftige duizendpoten kauwden, en de veelpotige beestjes vervolgens over hun geslachtsdelen en anus wreven. Het bizarre gedrag blijkt een vorm van zelfmedicatie.
In november 2016 observeerde Louise Peckre van het Leibniz Institute for Primate Research in Göttingen, Duitsland een soort roodkopmaki’s (Eulemur rufifrons) in een bos in centraal Madagaskar. Rond die tijd vielen net de eerste zware regenbuien, waardoor vele duizendpoten een kijkje kwamen nemen boven de grond.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Tot zover was er geen vuiltje aan de lucht, maar wat Peckre daarna zag kun je toch het best beschrijven als behoorlijk maf. Een volwassen vrouwtjesmaki pakte een van de duizendpoten in haar hand en wreef daarmee over haar staart, geslachtsdelen en anus. Daarna kauwde de maki even op de duizendpoot, en wreef vervolgens verder.
Dat ritueel herhaalde ze een aantal keer, tot er een grote hoeveelheid oranje vloeistof uit haar mond drupte. Uiteindelijke at ze de duizendpoot op. ‘Het was een bizarre observatie’, merkt Peckre droogjes op.
In de loop van die dag voerden nog eens vijf andere maki’s hetzelfde ritueel uit: ze pakten een duizendpoot op en begonnen er vervolgens afwisselend op te kauwen en mee over hun kruis te wrijven. Alle duizendpoten behoorden tot het geslacht Sechelleptus. Dit soort duizendpoten kunnen gifstoffen afscheiden.
Zelfmedicatie
Peckre en haar collega’s vermoeden dat de maki’s aan zelfmedicatie deden met hun rare duizendpootgewrijf. De maki’s worden regelmatig blootgesteld aan verschillende parasieten die zich vestigen in het spijsverteringskanaal van de halfaapjes. De parasieten verspreiden zich via ontlasting, die de maki’s soms onbedoeld opeten.
Door hun anale gebieden flink in te wrijven met duizendpootgif, kunnen de maki’s deze parasieten doden, schrijven de onderzoekers in het vakblad Primates. Op die manier kunnen ze een bestaande infectie behandelen, of zelfs voorkomen dat de parasieten hen überhaupt infecteren.
Zulk soort zelfmedicatie blijkt bovendien opmerkelijk veel voor te komen. ‘We beginnen nu pas te ontdekken hoe wijdverbreid het gebruik is’, zeg Peckre. Bepaalde ‘slimme’ dieren, waaronder chimpansees, doen het ook. Maar het gedrag komt ook bij mieren voor. En sommige apen wrijven zich juist in met duizendpootgif om bijtende muggen af te schrikken.
De roodkopmaki’s zijn tot slot niet de enige maki’s die gebruik maken van duizendpoten. Zwarte maki’s gebruiken de duizendpoten eveneens om hun lichaam in te smeren. Het is niet bekend of dat een gezondheidsvoordeel heeft. Beelden van dit gedrag suggereren wel dat de zwarte maki’s high worden van de gifstoffen.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees ook: