Veel dieren houden er opmerkelijke methoden op na om zichzelf te verdedigen. Zo zijn er zeekomkommers die hun ingewanden eruit gooien via hun anus en exploderende mieren die zichzelf opblazen om de kolonie te beschermen. Aan dit lijstje kunnen we nu een Australische slak toevoegen die mogelijke belagers vastlijmt.
Biologen hebben aangetoond dat de rodedriehoekslak (Triboniophorus graeffei) een speciaal soort slijm produceert wanneer hij bedreigd wordt. In tegenstelling tot het glibberige slijm dat hij produceert tijdens het voortbewegen, is het speciale verdedigingsslijm extreem kleverig – sterk genoeg om vijanden dagenlang vast te plakken.
John Gould van de universiteit van Newcastle, Australië deed deze ontdekking toen hij een groene boomkikker opmerkte die vastzat aan een tak vlak naast een rodedriehoekslak (zie foto boven) in de Watagan-bergen in New South Wales. Toen de kikker zichzelf na tien minuten nog niet bevrijd had, nam Gould beide dieren mee naar het lab.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Aan de bak geplakt
Een dag later zat de kikker nog steeds vastgeplakt. De onderzoekers slaagden erin ‘m lost te wurmen, maar er bleef toch slijm aan zijn huid plakken waardoor hij telkens vast kwam te zitten aan de wanden van de bak waar hij in gezet was. In het wild zou een kikker die zo lang vast zat waarschijnlijk ten prooi gevallen zijn aan roofdieren of sterven door uitdroging.
Ten minste twee andere slakkensoorten produceren ook kleverig slijm, maar die zijn alleen onder laboratoriumomstandigheden bestudeerd. ‘Voor zo ver wij weten heeft niemand ooit gezien dat zulk kleverig slijm in het wild gebruikt werd’, zegt teamlid Jose Valdez van de universiteit van Aarhus in Denemarken.
Het bijzondere van slakkenlijm is dat het stevig hecht onder natte omstandigheden en verliest aan plakkerigheid naarmate het opdroogt. Deze eigenschap kan handige toepassingen hebben: zo wordt er al gewerkt aan de ontwikkeling van een lijm om wonden te behandelen, geïnspireerd op het plakkerige slijm van de slak Arion subfuscus.
Lamme slang
Er zijn veel dieren die plakkerig spul produceren om zich te verdedigen, zegt Valdez, maar in de meeste gevallen is dat vermoedelijk bedoeld om vijanden af te leiden doordat ze gaan proberen de lijm van hun gezicht of lichaam af te halen. Slechts enkele diersoorten slagen erin aanvallers vast te plakken, zoals een salamandersoort die een slang tot 48 uur lam kan leggen.
Eén mysterie blijft nog onopgelost: hoe krijgt de slak het voor elkaar dat hij niet blijft vastzitten in zijn eigen plak? ‘Dat is de grote vraag’, zegt Valdez, ‘die vooralsnog niemand kan beantwoorden, niet alleen voor deze soort maar ook voor alle andere soorten die plakmiddel produceren voor de aanval of de verdediging.’