We zijn misschien een stap dichter bij het vinden van de oorzaak van migraine. En dat kan ons weer vertellen welk deel van de hersenen het doelwit van behandelingen moet worden.
Naar schatting zo’n 15 procent van de wereldbevolking heeft last van migraine. Vrouwen lijden er drie keer zo vaak aan als mannen, al weten we niet waardoor dat komt. Het bestuderen van migraine is lastig gebleken omdat MRI-apparaten normaal gesproken vooral worden ingezet voor klinische doeleinden.
Ook is het moeilijk mensen ervan te overtuigen in een luidruchtig en desoriënterend MRI-apparaat te klimmen wanneer ze misselijk zijn en barstende koppijn hebben. Toch zijn Anne Stankewitz van de Ludwig Maximilians-universiteit in het Duitse München en collega’s erin geslaagd precies dat te doen.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
‘Mensen met migraine zijn eraan gewend te moeten lijden’, zegt Stankewitz. ‘Ze zijn bereid om bij te dragen aan onderzoek om een beter begrip van de ziekte mogelijk te maken.’
Volledige migrainecyclus
Het team wierf vijftig mensen met migraine en vroeg ze contact op te nemen als ze hoofdpijn voelden opkomen. Als zo’n telefoontje binnenkwam, controleerde het team of er een MRI-scanner vrij was. Was dat het geval, dan werd de deelnemer opgeroepen voor een scan. Zo’n apparaat legt dan de bloeddoorstroming in de hersenen vast, een maat voor de neurale activiteit.
De deelnemer kwam dan diverse keren terug, zodat zijn of haar brein gescand kon worden gedurende een volledige migrainecyclus. Dat is de periode voor, tijdens én na een migraineaanval, die dagen kan duren. Dit soort scans vonden dan plaats in de vroege ochtend, voordat het apparaat werd ingezet voor klinisch onderzoek.
De scans stopten als een deelnemer opbelde om te zeggen dat hij of zij een tweede migraineaanval had gekregen. De wetenschappers wisten volledige data te verzamelen bij twaalf van de vijftig deelnemers; elf vrouwen en één man. De kortste migrainecyclus die ze registreerden, duurde 7 dagen; de langste 21 dagen.
Vóór de hoofdpijn
Het team stelde vast dat gezamenlijke activiteit van de hypothalamus en het limbisch systeem de sleutel vormt tot een migraineaanval. Het limbisch systeem is onder meer betrokken bij het reguleren van emoties en pijn. De hypothalamus functioneert als een soort metronoom voor de hersenactiviteit.
Tijdens een migraineaanval was de verbondenheid tussen de hypothalamus en het limbisch systeem laag. Die steeg geleidelijk nadat de aanval voorbij was en bereikte haar maximum net voordat de volgende aanval begon.
‘Mogelijk wijst dit op een hypothalamus die steeds harder probeert de limbische hersengebieden onder controle te krijgen, maar daar uiteindelijk niet in slaagt’, zegt Stankewitz. De onderzoekers vermoeden dat migraineaanvallen het gevolg hiervan zijn. ‘Onze studie onderstreept het belang van focussen op de fase vóór de hoofdpijn. Dan kunnen verschillende triggerfactoren de weg banen naar een aanval.’
Stankewitz speculeert dat mensen die migraine krijgen misschien een genetisch gebrekkige verbinding hebben tussen de hypothalamus en het limbisch systeem. Ze merkt op dat hoewel mannen en vrouwen mogelijk verschillende triggers hebben voor aanvallen, ze dit ‘startmechanisme’ waarschijnlijk delen.
High na hoofdpijn
‘Het onderzoek is een fenomenale logistieke onderneming’, zegt Amanda Ellison, die zich aan de Universiteit van Durham in Engeland onder meer bezighoudt met de neurale kant van migraine. ‘Ik weet echter niet of ik zo stellig zou durven beweren dat de hypothalamus de controle over het limbisch systeem verliest tijdens een migraineaanval.’
De link tussen beide hersengebieden kan volgens haar wel ook een ander effect hebben. ‘Misschien is ermee te verklaren waarom sommige mensen met migraine zich kortstondig high voelen als de hoofdpijn is weggeëbd. Het limbisch systeem is immers betrokken bij emoties.’
