De finalisten zijn bekend: vier Nederlanders en een Vlaming maken nog kans op de titel Wetenschapstalent 2019. Zo’n 8.500 mensen hebben de afgelopen twee weken hun stem uitgebracht. Samen met het even zwaar meetellende juryoordeel heeft dit geleid tot een top vijf.
‘Deze verkiezing gaat over de toekomst’, zegt Jim Jansen, hoofdredacteur van New Scientist en jurylid. ‘Niet alleen vertegenwoordigen de vijf finalisten vanwege hun leeftijd de toekomst van de wetenschap, hun onderzoek helpt tevens de wereld van morgen vormgeven. Voeding, natuurbehoud, eenzaamheid, ethiek in de biotechnologie en kustbescherming: stuk voor stuk enorm actuele onderwerpen. Een interessante bijkomstigheid is trouwens dat de Technische Universiteit Delft met maar liefst twee kandidaten is vertegenwoordigd.’
Finalisten
De vijf overgebleven kanshebbers, in alfabetische volgorde, zijn:
Er is meer onderzoek nodig naar het effect van ruimtevaart op het brein
Om veilig te ruimtereizen, moeten we in beeld krijgen hoe een leven zonder aardse zwaartekracht de hersenen beïnvloedt, stelt Elisa Raffaella Ferrè.
Alie de Boer (Maastricht University)
Wat zeggen gezondheidsclaims op voedingsproducten nou werkelijk? Is frisdrank gezond als er op het label ‘bevat vitamine C’ staat? Je drinkt immers meer dan alleen dat stofje. Alie de Boer bekijkt hoe je wetenschappelijk kunt vaststellen of voeding juridisch gezien veilig en gezond is. Ze zoekt bijvoorbeeld antwoord op de vraag hoe je de gezondheidseffecten van een geheel product in kaart kunt brengen. Betere wet- en regelgeving in combinatie met nieuwe onderzoeksmethoden zorgt er enerzijds voor dat consumenten meer worden beschermd en anderzijds dat bedrijven betere voeding ontwikkelen.
Jonas Lembrechts (Universiteit Antwerpen)
Niet alleen mensen migreren, ook planten doen dit – als gevolg van het veranderende klimaat. Helaas is zo’n reis niet altijd succesvol. Mensen verbouwen en bebouwen steeds meer land. In combinatie met klimaatverandering, gaat de weerstand van de natuur snel achteruit. Jonas Lembrechts brengt de verspreiding van plantensoorten in kaart en achterhaalt welke rol klimaatverandering en menselijk landgebruik hierin spelen. Met die informatie kunnen we de natuur helpen zich aan te passen. Zo hoopt Lembrechts zijn steentje bij te dragen in de strijd tegen afnemende biodiversiteit.
Gerine Lodder (Tilburg University)
Niet alleen ouderen, maar ook jongeren kunnen last hebben van eenzaamheid. Het onderzoek van Gerine Lodder laat zien dat dit een groot probleem is. Een universele oplossing bestaat helaas niet. Waar de een moeite heeft met sociale vaardigheden, voelt de ander zich eenzaam als gevolg van een negatief zelfbeeld. Eenzaamheid leidt vaak tot problemen zoals depressie en vroegtijdig schoolverlaten. Lodders onderzoek leidde tot Kamervragen en een aangenomen motie die ervoor pleitte om aandacht voor eenzaamheid voortaan ook op jongeren te richten.
Zoë Robaey (Technische Universiteit Delft)
Helpt knippen en plakken in het DNA van muggen bij het bestrijden van vervelende ziekten of creëren we er monstermuggen mee? Helpen genetisch gemodificeerde gewassen ons de toenemende vraag naar voedsel te beantwoorden of worden we daarmee afhankelijk van grote zaadbedrijven? Volgens Zoë Robaey moeten we niet denken in dit soort termen van vóór of tegen. Ze onderzoekt manieren om samen met verschillende partijen in de biotechnologie samen te bepalen wat goed is. Deze partijen brengen in zulke discussies hun eigen waarden en kwaliteiten in. Robaey onderzoekt wat men van elkaar kan leren, zodat nieuwe biotechnologie ondanks alle onzekerheden op een verantwoorde manier kan worden ontwikkeld en toegepast.
Matthieu de Schipper (Technische Universiteit Delft)
Het gedrag van water en zand is lastig op kleine schaal te bestuderen. Daarom raast De Schipper gewapend met een jetski vol meetapparatuur langs onze kust. Met kleurstoffen maakt hij de stroming van water en menging met zand inzichtelijk. Kustgebieden lopen gevaar als gevolg van klimaatverandering. Om ze te beschermen moeten we proactief ingrijpen, niet pas als de schade al is geleden. Zo kan het verbreden van een klein stukje kust een groot gebied voor langere tijd beschermen. De inzichten die De Schipper in zijn onderzoek opdoet over de krachten van golven, stromingen en zand dragen bij aan dit soort oplossingen.
Juryoordeel
De top vijf komt voort uit meer dan vijftig kandidaten die zijn aangedragen door Nederlandse en Vlaamse universiteiten en kennisinstellingen. De jury beoordeelde de inzendingen op wetenschappelijke en maatschappelijke impact, originaliteit van het onderzoek en de mate van publiekscommunicatie. Het juryoordeel en de publieke stemronde telden even zwaar mee in de totstandkoming van de top vijf.
De jury bestaat dit jaar uit voorzitters Willy Verstraete (voorzitter FWO) en Stan Gielen (voorzitter NWO), aangevuld met Melanie Peters (directeur Rathenau Instituut), Sylvia Wenmackers (covoorzitter Jonge Academie in Vlaanderen), Belle Derks (voorzitter Jonge Akademie in Nederland) en Jim Jansen (hoofdredacteur New Scientist).
Prijsuitreiking
Op 31 mei wordt de winnaar van de verkiezing bekendgemaakt tijdens het evenement New Scientist Live. De vijf talenten geven deze avond een presentatie over hun onderzoek. Voorafgaand aan de feestelijke prijsuitreiking zijn er colleges van primatoloog Frans de Waal, moraalfilosofe Katleen Gabriels en astrobiologe Inge Loes ten Kate. Het evenement vindt plaats in TivoliVredenburg te Utrecht. De winnaar ontvangt 2.500 euro, mede mogelijk gemaakt door het Rathenau Instituut.
Kaarten om deze avond bij te wonen zijn verkrijgbaar via newscientist.nl/live.
