Het meest effectieve malariavaccin tot nu toe heeft in klinische studies een werkzaamheid van 77 procent laten zien. Het biedt hoop op controle van een ziekte die jaarlijks zo’n vierhonderdduizend mensen het leven kost, waaronder veel kinderen.
Vaccinoloog Adrian Hill van de Universiteit van Oxford en zijn collega’s hopen dat het vaccin in de komende twee jaar goedgekeurd wordt voor gebruik. Die hoop putten ze uit de de razendsnelle ontwikkeling van de covid-19-vaccins – de onderzoekers werkten ook aan het vaccin van Oxford/AstraZeneca.
‘We kunnen de komende jaren minstens tweehonderd miljoen doses per jaar produceren. Als we goedkeuring krijgen, kan het vaccin een gigantische impact hebben op de volksgezondheid’, zegt Hill.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Hill hoopt dat goedkeuring snel volgt op de laatste resultaten van de klinische studies, die naar verwachting volgend jaar zullen komen.
111 jaar
‘Malaria heeft afgelopen jaar in Afrika zeker vier keer zo veel mensen gedood als covid-19’, zegt hij. ‘Niemand heeft zich ook maar een moment afgevraagd of de covid-vaccins met spoed goedkeuring moesten krijgen in Afrika – natuurlijk kregen ze dat. Dus waarom doen we niet hetzelfde met een ziekte die vooral kinderen het leven kost in plaats van oudere mensen, en ook nog eens veel meer slachtoffers maakt?’
De eerste wetenschappelijke publicatie over een malariavaccin komt uit 1910. De eerste klinische studie vond plaats in de jaren veertig. Inmiddels zijn 140 malariavaccins in klinische studies getest. Hill zegt dat het aan inspanning niet ontbreekt, maar dat het gewoon heel moeilijk is gebleken om een echt effectief vaccin te maken. ‘Ik werk al sinds 1994 aan malariavaccins. Dat is niet de volle 111 jaar, maar soms voelt het wel zo’, zegt hij.
Vaccinstudie
De onderzoekers voerden in Burkina Faso, een land in het westen van Afrika, een gerandomiseerde, gecontroleerde, dubbelblinde studie uit met het nieuwe malariavaccin. Er waren 450 deelnemers, tussen de 5 en 17 maanden, die werden opgesplitst in drie groepen. De eerste groep ontving een lage dosis van het vaccin, de tweede een hoge dosis. De derde groep, de controlegroep, ontving een rabiësvaccinatie. De vaccins werden toegediend tussen mei en augustus 2019, grotendeels voorafgaand aan het piekseizoen voor malaria.
De studie laat een vaccinwerkzaamheid van 77 procent zien voor de groep met de hoge dosis, en 71 procent voor de lage dosis. De deelnemers werden een jaar lang gevolgd. De onderzoekers melden geen ernstige bijwerkingen van het vaccin.
Doel gehaald
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft als doel gesteld dat malariavaccins in 2030 75 procent werkzaamheid moeten hebben. Dit nieuwe vaccin is het eerste die dat doel haalt. ‘Dit is fantastisch. We zagen vorig jaar na zes maanden de eerste resultaten en waren ontzettend blij’, aldus Hill.
Charlemagne Ouedraogo, minister van gezondheid in Burkina Faso: ‘Malaria is een van de belangrijkste oorzaken van kindersterfte in Afrika. Wij hebben klinische studies met een reeks nieuwe vaccinkandidaten gesteund hier in Burkina Faso. Deze nieuwe data laten zien dat goedkeuring van dit nieuwe malariavaccin mogelijk is in de komende jaren.’
