Neuropsycholoog en epidemioloog Kay Deckers (1988) is een wetenschapper met een missie. Hij wil voorkomen dat mensen dementie krijgen door hen meer bewust te maken van een hersengezonde leefstijl. Zelf verbouwt hij bijvoorbeeld groentes en fruit in een moestuin om zijn brein te prikkelen. Wordt dementie volksziekte nummer één, of kunnen we dit vooruitzicht afwenden door genoeg te bewegen, gezond te eten en… nieuwsgierig te zijn? Deckers is finalist in de verkiezing van het Wetenschapstalent 2021 en presenteert zijn onderzoek op 10 juni tijdens New Scientist Live.
Dementie is toch erfelijk, kunnen we daar zelf wel wat aan doen?
‘Veel mensen denken dat ze de kans op dementie niet kunnen beïnvloeden, maar dat is niet waar! 40 procent van de kans op dementie is potentieel beïnvloedbaar door leefstijl. Zelfs kleine aanpassingen in het dagelijks leven hebben al effect op je hersengezondheid.’
Wat voor aanpassingen zijn dat?
‘Je hoeft maar aan vier dingen te denken: let op je hart- en vaatgezondheid, eet gezond, beweeg regelmatig en – het allerbelangrijkste – blijf nieuwsgierig. Dan bedoel ik niet alleen het maken van sudoku’s. Als je wilt puzzelen, doe dan elke keer een andere puzzel. Eerst een sudoku en daarna een kruiswoordpuzzel of een Zweedse puzzel. Zo blijf je je brein prikkelen met nieuwe uitdagingen. Ook lid zijn van New Scientist, naar het museum gaan of een moestuin verbouwen helpt. Nieuwsgierig blijven is heel belangrijk voor je hersenen.’
Er is meer onderzoek nodig naar het effect van ruimtevaart op het brein
Om veilig te ruimtereizen, moeten we in beeld krijgen hoe een leven zonder aardse zwaartekracht de hersenen beïnvloedt, stelt Elisa Raffaella Ferrè.
Is het niet lastig om nu je levensstijl aan te passen om een mogelijke ziekte te voorkomen die zover weg is?
‘Ja, het is best lastig mensen aan te sporen om nu al hun hersengezondheid verbeteren. Dat is de uitdaging die ik heb. Bedenk wel, er is helaas nog geen behandeling voor dementie. De enige route die we nu hebben is preventie. Als ik een pil uitvind waarmee ik 40 procent van de kans op dementie kan wegnemen, zou ik de Nobelprijs krijgen en miljardair worden. Nu is er iets soortgelijks gevonden, namelijk dat een verandering van levensstijl het risico met dat percentage kan verminderen.’
Hoe onderzoekt u de risicofactoren van dementie?
‘Het ultieme bewijs, een causaal verband tussen bepaalde risicofactoren en het ontwikkelen van dementie, zullen we nooit krijgen. We kunnen niet een groep mensen in tweeën delen, de ene helft obees maken en veertig jaar later kijken of zich in die helft meer gevallen van dementie voordoen. Dit is ethisch niet verantwoord.
Wel doe ik literatuurstudies en epidemiologisch onderzoek. We kijken in deze populatiestudies of mensen op middelbare leeftijd deze veranderbare risicofactoren hebben en of er decennia later dementie optreedt. Dat blijkt zo te zijn. De bevindingen van deze studies hebben we omgezet in een app, die inzicht geeft in je eigen hersengezondheid en vertelt wat je al goed doet en waar je nog iets kunt verbeteren. Zo maken we de vertaalslag naar de maatschappij.’
Wat hoopt u te bereiken?
‘Ik hoop dat het voor meer mensen duidelijk wordt dat we onze hersenen niet kunnen vervangen. Als huisartsen, naast de huidige adviezen rondom een hoog cholesterol of een hoge bloeddruk, ook af en toe zeggen: ‘Denk ook aan uw hersengezondheid’ ben ik al tevreden. En hopelijk kunnen we in de toekomst meer factoren vinden om zo de complexe puzzel van dementie te ontrafelen.’
